İnegöl İshakpaşa’da Mihrap ekseni üzerindeki iki kubbeden kuzeydekinin tepesinde,cepheleri sivri kemerlerle açılmış, altıgen planlı bir baldaken şeklinde ve basık kubbeyle örtülü bir aydınlık feneri bulunur.

Caminin dış cephelerine baktığımızda, plandaki simetrik düzenlenişin,
minarenin batı cephede meydana getirdiği değişiklik dışında, dış cephelere de yansıtılmış olduğunu görmekteyiz.

Özellikle kuzey ve güney cephe kendi eksenlerine göre tam bir simetri ifade eder. Doğu ve batı cepheler de birbiri ile aynı biçimde düzenlenmiştir.

Yapının güney cephesinde, bu yöne doğru taşkınlık yapan ana mekâna
ait mihrap duvarı ile doğu ve batı yan mekânların kıble cephelerinden meydana gelen, başlıca üç kısım dikkati çeker.

Ortada yer alan mekân cephesi, yan bölümlere göre daha yüksek ve geniş tutulmuştur. Yan mekânların cepheleri, orta mekân cephesine göre daha dar ve alçaktır.

Hepsi de kareye yakın birer dikdörtgen alandan oluşan bu yüzeylerden ortadaki yatay, yandakiler ise düşey olarak uzanır.

Üstten saçak friziyle sınırlandırılmış olan beden duvarlarındaki bu kademelenme, genel bakışla kasnaklar ve kubbelerde de algılanır.

İlgili eserlerde, tüm cephelerin saçak altında tek sıra “kayağan taşından” bir silme uzandığını belirtir.

Ayrıca bu silmenin kubbe kasnağındaki düzenlemesini Bursa mescitleri ile karşılaştırarak binaların içerisinin aydınlık ve ferah olmasını buna bağlar.

Kubbeli örtü sistemi, beden duvarlarının yaklaşık 1/3 yüksekliğindeki
sekizgen birer kasnak üzerine oturtulmuştur.

Kubbelerin oturduğu bu kasnakların eteğini profilli bir saçak silmesi dolaşmaktadır.

Ana mekân kubbe kasnağının güney cephesinde eksene yerleştirilen sivri kemerli bir pencere vardır.

Pencerenin alt hizasında yatay uzanan saçak frizi, kasnak köşeleri hizasında, düşey bir kırılma yaparak iki taş sırası ölçüsünde yükselir ve yanlara doğru dik bir kırılma ile tekrar yatay konumunu devam
ettirerek duvar köşelerine ulaşır.

Saçak profilini meydana getiren taş silme altındaki duvar yüzeyinde, iki sıra halinde düzenlenmiş dört pencere vardır.

Simetrik bir düzende yerleştirilen bu pencerelerden alttaki ikisi, kenarları mermer sövelerle kuşatılan, demir şebekeli dikdörtgen açıklıklardır.

Bu pencereler tuğla örgülü sivri kemerli sathi bir alınlığa sahiptir. Alttaki pencerelerin hizasında yer alan üst pencereler, kubbe kasnağındaki pencere ile aynı biçime sahiptir.

Bunlar sivri kemerli ve alçı şebekelidir. Bu pencereler dışında güney cephede, yan bölümlerde, beden duvarlarını üstten çeviren profilli düz saçak frizi altında, ikişer pencere daha vardır.

Bu pencereler ana mekân üst pencereleri ile aynı biçimde olup; yine sivri kemerli ve alçı şebekelidir.

(DEVAM EDECEK)

Prof. Dr. Yaşar Selçuk ŞENER

Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu-1