Bütün cephelerin yüzeyleri üstten iki sıra kirpi saçakla çevrilmiştir.
Cephede kubbeli örtü sistemi, ana mekânda, onikigen bir kasnakla ikinci bir kademeden sonra beden duvarları üzerine oturmaktadır.

Yan mekânların kubbeleri ise birbirlerine bitişen sekizgen kasnaklara oturmaktadır.Yandaki mekânların kubbeleri aralarında ikişer delikleri, piramidal örtüleriyle bacalar görülmektedir.

Bütün kubbelerin kasnakları üst seviyede iki sıra kirpi saçak kubbe eteğini
dolaşmaktadır. Yan cephelerde beden duvarlarına, ana mekânda bir alt iki üstpencere açıklığı yerleştirilmiştir. Bu pencerelerin açılış ve biçim özellikleri,
mekânın kuzey cephesindekiler gibidir.

Yan kanatların beden duvarlarında, her iki mekânın dışa açılan ikişer penceresi bulunmaktadır. Dikdörtgen şeklindeki olan bu açıklıklar kesme köfeki taşından sövelerle kuşatılmış olup, yine sivri kemerli bir niş şeklinde alınlıkları vardır.

Yapıya güney taraftan bakınca, kanatların güney cepheleri ile revakın
güney cephesi görülmektedir. Cephede, batı kanadın güney ucunda
revakın saçak hattı, yandaki hücrelerin saçak hattından daha yüksek tutulmuştur.

Doğu kanadın güney ucu, batı kanattan değişik bir düzenleme ile ayrılmaktadır. Batı kanatta, hücrenin beden duvarı üzerinde kasnak ve kubbesi görülürken; doğu kanatta, revakın saçak hattı doğuya doğru uzanan kubbe kasnağınıörtmekte ve burada beden duvarları seviyesine inilmektedir.

Her iki kolda da üstten üç sıra kirpi saçakla çevrelenen beden duvarlarında, ikişer pencere açıklığı yer almaktadır. Bu pencere açıklıkları, doğu ve batı yan cephelerindeki pencereler üzerinde, dikdörtgen olup, sivri kemerli alınlıklıdır.

Güneye bakan cephe ortasında, üstte “dershane” mekânının yüksek
kubbesi ve kasnağı görülmektedir. Bu kubbelerin kasnakları alttaki kare planlı ikinci bir birime oturmaktadır.

Bu kare planlı ara kademenin tepesinde, pencerelerin üstlerinde kesintiye uğrayan iki sıra kirpi saçak çerçeve dolaşmaktadır. Kubbeli bu kısmın iki yanında revak bölmelerinin basık birer kubbe biçimindeki örtüleri görülmektedir. Cephede üstte üç sıra kirpi saçak hattı altında kalan
yüzeyler, ayaklar arasına atılmış eş genişlik ve yükseklikteki sivri kemerli açıklıklar ile beş bölüme ayrılmıştır.

Bu açıklıklar dışında, kemer başlangıcından saçak hattına kadar bütün revak cephesi, altı ve sekiz köşeli yıldız geçmelerinden oluşan bir süsleme ile kaplanmıştır.

Avluyu çeviren medrese mekânları, arka tarafta, on iki paye ile bunları birbirine ve duvarlara bağlayan sivri kemerlerin oluşturduğu onüç bölümlü
bir revakla kuşatılır. Revakların eksendeki bölümü dışında içten örtü sistemi, aynalı tonozla sağlanmıştır.

Eksen üzerindeki bölüm, prizmatik üçgenlerle geçilen kubbe ile örtülüdür. Revakı çeviren bu bölümlerden medrese mekânlarına birer kapı açıklığı ile geçilmektedir. Kapı açıklıkları, “dershane” mekânına ge- çişte basık kemerli olup, diğerleri boyuna dikdörtgen açıklıklardır.

Prof. Dr. Yaşar Selçuk ŞENER

Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu-1