Son yıllarda her yaz çıkan orman yangınları canımızı fena acıtıyor. Bir kısmı bilinçli yakılsa da sadece bununla açıklamak kolaycılık olur. Bir çok faktör var. Bunlardan biri de hayvancılığın git gide azalması ile ormanların korumasız kalması.
Konuyla ilgili küçük bir araştırma yaparken bir habere denk geldim ki söz konusu yazımın da sağlaması olmuş oldu. Haberde kuzeydoğu İspanya'da çiftliği olan Pau Figueras Mundo'nun Orman yangınlarının şiddetini azaltmak için hayvanlarını kullandığı ve onları yoğun ormanlarda otlattığı anlatılıyor.
Dört yıl önce özellikle orman yangınlarıyla mücadele etmek için koyun ve keçi yetiştirmeye başlayan 44 yaşındaki Nadal, “Hayvanlar, ormanları temizleyerek hayat kurtarıyor ve ormanların sağlığına büyük katkı sağlıyor” diyor.
İspanya'da bağımsız bir orman yangını önleme grubu olan Pau Costa Vakfı'nın rehberliğinde, hem Nadal hem de Mundo, hayvanlarını yüksek yangın riski olan aşırı büyümüş orman alanlarında otlamaya gönderiyor.
Vakfın direktörü Oriol Vilalta, bunun, yangınların daha hızlı yayılmasına ve daha yoğun bir şekilde yanmasına neden olabilecek çalıların ortadan kaldırılmasına yardımcı olduğunu söylemiş.
Eski itfaiyeci olan Vilalta, “Bakımsız bir ormanda veya çalılıklarda bir kıvılcım çıktığında durdurmak neredeyse imkansız. İtfaiyeciler bize bu yüksek yoğunluklu yangınları söndürmek için yeterli güce sahip olmadıklarını söylüyor" diyor.
Hayvanları otlatmak daha ucuz ve daha sürdürülebilir bir çözüm
Haberde, Vilalta, itfaiye ekiplerinin planlı yangın yoluyla bitki örtüsü miktarını azaltabildiklerini, ancak çiftçilerin ortaya çıkan süt ve eti de satabildikleri için hayvanları işe koymanın daha ucuz ve daha sürdürülebilir bir çözüm olduğunu söylüyor.
"Biz onlara itfaiyeci diyoruz. Onlar insan itfaiyeci değiller ama yangınları önlememize ve söndürmemize yardımcı oluyorlar” dedi.
Ülkemizde de keçi ve çobanlar, ormanlarda otlayan hayvanlar, doğal ekosistem için belirli bir denge yaratıyordu. Keçiler, ormanın alt katmanlarındaki bitki örtüsünü tükettikleri için, yüksek yerlerde yangın riskini azaltabiliyorlardı çünkü bitki örtüsü çok kalınlaşmıyordu.
Ayrıca, keçiler ve çobanların hareketleri, ormanlarda yangın için olgunlaşan odun ve kuru bitki örtüsünün azalmasına da yardımcı olabilir.
Orman Yangınları ve İnsan Faktörü
Son yıllarda orman yangınlarının artmasının temel sebeplerinden biri, orman yangınlarının öncesinde doğal temizlik (göçebe hayvancılık, çobanlık, kontrollü otlatma) gibi uygulamaların yavaş yavaş azalması olabilir. Bununla birlikte, hayvancılıkla uğraşanların azalması, ormanların altında biriken kuru otların, dalların ve bitki örtüsünün artmasına neden olabilir. Bu da yangın riskini artırabilir.
Orman yangınları, iklim değişikliği, orman yönetimi politikaları ve insanların etkisiyle de şekillenir. Keçiler ve çobanlar gibi doğal unsurların yokluğu sadece bir etken olabilir, ancak asıl büyük faktörler arasında iklimsel değişiklikler, hava sıcaklıklarının artması, orman yönetimindeki eksiklikler, insan hataları ve bilinçsiz orman kullanımı gibi faktörler de yer alıyor.
Yavaşlayan Çobanlık ve Orman Yangınları
Çobanların kovulması ve hayvancılıkla uğraşanların azalması, ormanları koruma anlamında bir eksiklik yaratabilir. Ancak bu durum yalnızca yangınların artmasına neden olmuş diyebilmek için, daha fazla veri ve araştırmaya ihtiyaç var. Keçiler ya da çobanlar olmadan orman yangınlarının daha sık hale gelmesi, aslında ekosistemin doğal işleyişinin bozulduğuna işaret edebilir.
Dengeyi Sağlamak
Doğada, her şeyin bir denge üzerine kurulu olduğunu unutmamak gerekir. İnsanlar ve hayvanlar ekosistemin bir parçasıdır. Ancak orman yangınları gibi ciddi bir problem için yalnızca hayvancılıkla ilgili bir eksiklikten bahsetmek yetersiz olabilir. Keçiler, çobanlar ve onların ormanlara etkisi bütüncül bir ekosistem yaklaşımıyla değerlendirilmelidir.
Sonuç olarak, keçiler ve çobanların orman yangınlarını engellemedeki rolü olabilir fakat bu tek başına yangınların artmasının bir nedeni olamaz. Yangınların sebepleri çok daha geniş bir yelpazeye yayılır ve çoğunlukla insan kaynaklıdır. Yine de bu tür iddiaların dikkate alınması ve araştırılması gerektiği kesin.
