İnegöl İshakpaşa Camii’nde, Güneydeki kare planlı mekânın yan cepheleri, yan kanatların doğu ve batı cephelerinden daha geniş ve yüksek olup son cemaat mekânı yan cepheleriyle aynı seviyededir.

Doğu ve batı yan cepheler, kareye yakın dikdörtgen birimlerhalinde yatay olarak uzanmaktadırlar. Üstten profilli bir saçak frizi ile sınırlandırılmış olan beden duvarlarının ortada alçak yanlarda yüksek kademeli düzenlenişi, kasnak ve örtü seviyesinde de göze çarpar.

Yapının kubbeli örtü sistemi, sekizgen yüksek kasnaklara oturmaktadır. Doğu ve batı cephelerden bakıldığında, arkada, mihrap ekseni üzerinde yer
alan mekânların yüksek kasnak ve kubbeleri; önde, yan mekânların bunlara
göre daha alçak kasnak ve kubbesi görülmektedir.

Yan mekânların kubbe üst sınırı, ortadaki mekânların kubbe eteği seviyesindedir. Her iki yanda da kubbe kasnaklarının bu yönlere bakan cepheleri ortasında, birer pencere açıklığı yer almaktadır.

Sivri kemerli ve alçı şebekeli olan bu pencerelerin hemen altında beden duvarlarına ait saçak frizi iki sıra taş ölçüsünde alçalmaktadır. Saçak profilini meydana getiren taş silme altında beden duvarlarına ait saçak frizi iki sıra taş ölçüsünde alçalmaktadır.

Taş silme saçak altında, doğu ve batı yan mekânlar ile güneydeki mihrap önü mekânının duvar yüzeylerinde, iki sıra halinde ikişer alt ve üst pencereler yerleştirilmiştir.

Bu pencerelerden alttakilerin açıklığı dikdörtgendir. Mermer sövelerle kuşatılmışlardır. Demir şebekeleri vardır. Üstlerinde tuğla ile sivri kemerli sağır niş biçiminde alınlıklar yapılmıştır.

Bunların hizasında yer alan üstteki pencereler, kubbe kasnaklarının cepheye bakan yüzlerindeki pencereler biçimindedir. Son cemaat yeri ile yapının kuzeybatı köşesinin birleştiği noktada yer alan minare, orijinal olmayıp yakın zamanda yenilenmiştir10.

Kaide kısmı batı duvarından dışa dört cephesiyle taşan minare silindirik gövdeli ve tek şerefelidir. Kaideden gövdeye üçgenler kuşağı biçimli pabuç kısmıyla geçilmektedir.

Tamamen tuğla malzemeden örtülü olan gövdeden on bir sıra kirpi saçak şeklindeki bindirmelerle şerefeye geçilir. Gövdeden biraz daha dar çaplı olan petek kısmında, gövdede olduğu gibi tuğla malzeme kullanılmıştır.

En üstte pramidal bir külah ve alem yer almaktadır. Kuzey cephede üstte, ortada aydınlık fenerli olan mekân kubbesi ile bu kubbenin oturduğu kasnağın bir kısmı; doğu ve batıda ise daha küçük ölçüdeki
yan mekân kubbeleri görülmektedir.

Bunun hemen önünde son cemaat yerinin eğimli örtü sistemi ile ortada bu örtüden dışarı çıkmış kubbenin üst kısmı görülmektedir.

Cephede son cemaat yerini kuzeyden sınırlayan altı paye, eş açıklık
ve yükseklikteki sivri kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Orta kemer açıklığı,
üstte kemer köşeliklerini çevreleyen dikdörtgen sathi bir nişle vurgulanır.

Son cemaat yeri cephesi kemer başlangıcından saçak hizasına kadar zikzak sıraları ve bu motiflerin içine yerleştirilmiş küçük üçgen tuğlalarla meydana getirilmiş geometrik motiflerle süslenmiştir. Bu süsleme dışa çıkıntı yapan bir taş ve dikine konulmuş üç sıra tuğladan bir silme ile yan ve üstten kuşatılmıştır. Cepheyi en üstten üç sıra kirpi saçak çevirmektedir

(DEVAM EDECEK)

Prof. Dr. Yaşar Selçuk ŞENER

Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu-1