Mükellef ne demek? Mükellef; dinen sorumlu olan kişi demektir. Dinin emirlerini yerine getirmekle sorumlu olan Müslümanlara mükellef denir. İslam'da mükellef olmak, bir kişinin dini hükümlere bağlı hale gelmesi, yani ibadet etmekle yükümlü hale gelmesi demektir.
Mükellef olan kişi, İslam dininin emrettiği ibadetleri yapar, yasaklarından kaçınır ve ahlaki değerlere uygun yaşamaya çalışır. Bir kişinin mükellef olabilmesi için bazı şartların bir araya gelmesi gerekir:
Akıl sağlığı: Kişinin akıl sağlığı yerinde olmalıdır.
Ergenlik yaşı: Genellikle kız çocukları için adet görme, erkek çocukları için ise ihtilam olmak buluğa ermenin göstergesi olarak kabul edilir.
Hürriyet: Kişinin baskı olmadan kendi iradesiyle dini hükümlere uyması gerekmektedir.
Ergenlik, bedensel ve ruhsal olarak olgunlaşma sürecidir.Bu süreçte bireyde fiziksel değişimler yaşanır ve düşünce yapısı gelişir. İslam'da ergenlik, mükellefiyetle yakından ilişkilidir. Çünkü ergenlik döneminde birey, dini hükümleri anlayabilecek ve bunlara göre davranabilecek olgunluğa erişmiş sayılır.
Mükellef olmak ile ergenlik çağının bağlantısı şu şekildedir:
Fiziksel değişimler: Adet görme ve ihtilam olmak gibi fiziksel değişimler, ergenliğin ve dolayısıyla mükellefiyetin başladığının göstergeleri olarak kabul edilir.
Zihinsel olgunlaşma: Ergenlik döneminde birey, iyiyi kötüden ayırt edebilecek ve dini hükümlerin önemini anlayabilecek düzeye gelir.
Sorumluluk bilinci: Mükellef olan kişi, kendi davranışlarından sorumlu olduğunu bilir ve buna göre hareket eder.
Ergenlik, insan hayatındaki önemli dönüm noktalarından biridir. Bu dönemde bedensel ve ruhsal değişimlerle birlikte dini açıdan da yeni sorumluluklar ortaya çıkar. Özellikle kız çocuklarında adet görme, ergenliğe ulaşmanın bir göstergesi olarak kabul edilir.
Ancak adet görme yaşı her kızda farklılık gösterebilir. Bu durumda, dini hükümlere göre kızların mükellefiyeti ne zaman başlar sorusu sıkça sorulmaktadır. İslami kaynaklarda bu konuya dair çeşitli görüşler bulunmaktadır. İslam hukukuna göre, dinî sorumluluklar ergenlikle birlikte başlar. Kız çocukları için bu süreç, genellikle âdet görmekle birlikte kabul edilir. Ancak âdet görmemiş bir kız çocuğu, belirli bir yaşa geldiğinde de hükmen mükellef kabul edilir.
Dinî hükümlere göre, bir kız çocuğu ergen sayılmak için âdet görmeye başlar. Ancak 15 yaşını doldurduğu halde âdet görmemişse, dinî sorumluluk açısından ergenlik çağına ulaşmış kabul edilir. Bu, İslam hukukunda yer alan önemli bir kuraldır ve "bülüğa ermek" olarak adlandırılır.
İslam dininde, kişilerin dinî sorumlulukları yerine getirmeye başlaması, ergenlik ile bağlantılıdır. Bu bağlamda, ergenlik çağına giren kız çocuklarının ibadetler ve diğer dinî hükümlerle mükellef olma durumu başlar. Ergenliğe ulaşmak, kişinin dinî yükümlülükleri üstlenmeye başlaması anlamına gelir.
İslam alimleri, mükellefiyet yaşı konusunda farklı görüşlere sahip olsalar da, genel olarak kız çocukları için adet görme, erkek çocukları için ise ihtilam olmak mükellef olmanın işaretidir. Bu işaretlerin görülmediği çocuklar, erkek olsun kız olsun, 15 yaşını doldurduğunda dinen mükellefiyetin başladığı kabul edilir.
AYŞE ŞEN BAYRAKTAR
