ESKİ İNEGÖL’DE ALTYAPI VE ULAŞIM
İnegöl’de ulaşım imkânlarının kısıtlı olduğu söylenebilir. İktisadi açıdan iki önemli mevki Gemlik İskelesi ve Bursa pazarıydı. 19. yüzyıl ortalarında Gemlik İskelesi İnegöl’e 12 saat, Bursa pazarı ise 8 saat mesafede bulunuyordu.
Gemlik iskelesi kereste nakli yanında halkın ürünlerinin Bursa’dan daha uzak pazarlara, özellikle de İstanbul ve Marmara havzasındaki pazarlara ulaştırılması açısından büyük önem taşıyordu.
Bu yolun düzenli olarak bakıma tabi tutulması bu öneminden ileri gelmekteydi.
Bursa pazarı ise İnegöl halkının özellikle tarımsal ürünlerini daha büyük pazarlara sunmaları açısından önemliydi.
Halk araba ve beygirlerden yararlanarak kendi ürünlerini Bursa pazarına ulaştırırdı.
İnegöl kuzey-güney yolu üzerinde önemli bir uğrak noktasıydı.1887-88 yılında Mudanya’dan başlayarak Bursa ve İnegöl üzerinden İskenderun körfezine ve oradan da ileride Bağdat’a kadar uzanacak bir demiryolu inşa projesi güdeme gelmişti. Yolun bir Osmanlı şirketi vasıtasıyla inşa edilmesi planlanmıştı.
İnegöl ve çevresinde nehir ve derelerin varlığı köprülere ihtiyaç yaratıyordu. Köprülerin inşası ve bakımı ulaşım hizmetlerinin aksamaması açısından önem taşımaktaydı.
Devlet birimleri zaruri hallerde kamu kaynaklarıyla köprülerin tamirini sağlıyorlardı. 1850-51 yılında İnegöl’deki dört köprü ile yolların tamiri için 14.388 guruşa ihtiyaç olduğu belirlenmişti.
Bu meblağın yarısının maliye hazinesinden diğer yarısının ise tersane-i amire hazinesinden karşılanması kararlaştırılmıştı.
Benzer şekilde İnegöl’de Bursa’ya bir saat mesafede bir köprünün tamirine 1854-55 yılında 3.084 guruş harcanmıştı. Tamir işi kaza ileri gelenlerinden Hacı Hüseyin Ağa marifetiyle gerçekleştirilmişti.
Arşiv belgeleri İnegöl’deki yol ve köprülerin mali imkânlar ölçüsünde düzenli bakıma tabi tutulduğunu göstermektedir.
1846-47 yılında Ahı Dağı’ndan taşınan kereste için Bozüyük köyü ve Pazarcık kazası sınırına kadar olan yol ve köprülerin tamiri için 40.400, İnegöl kazası sınırında olan yolların tamiri için ise 14.500 guruşa ihtiyaç olduğu belirtilmekteydi.
1858-9 tarihli bir belgede ise İnegöl’e bağlı Madenköy civarında bol miktarda kerestenin bulunduğu ve bunların tersaneye nakli için yol ve köprülerin tamire muhtaç olduğu belirtilmekteydi.
Yol ve köprülerin toplam onarım masrafı 86 bin guruş tahmin edilmişken, mali imkânlar nedeniyle köprü tamiri tehir edilmiş ve 20 bin guruş harcamayla sadece yol onarımına karar verilmişti.
İşgücü ve kazma ve kürek gibi edevat ihtiyacı civar köylerden sağlanacaktı. Yol ve köprü onarım masraflarının kaza vergi gelirleriyle karşılanması yoluna da gidilmekteydi.
İnegöl halkı 19. yüzyıl ortalarına kadar iki tekerlekli arabalar kullanmaktaydı. Yöneticilerin dört tekerlekli arabaların faydalarını anlatmasının ardından, halkın artık bu tür arabalar imal edip kullanacakları belirtilmişti.
Prof. Dr. Ahmet UZUN/ Doç. Dr. Mustafa YILDIRAN
Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu-1
