CAMİ: Orijinal kitabesi olmayan caminin inşa tarihi için, araştırmacılar çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir.

Ancak son olarak İshak Paşa’nın 1486 tarihli vakfiyesinde4 geçen bir bilgi yardımıyla eser tarihlendirilmeye çalışılmıştır.

Vakfiyede; “Vâkıf İnegöl’de kâin mezbur imaret ve zaviyeyi bina edip
onlara 873 tarihinde yukarıda zikirleri geçen emlak ve akarı vakfettikten sonra” dendiğine göre, İshak Paşa Camii 873 H./ 1468-69 M. tarihinden önce tamamlanmış olmalıdır

Bugün, caminin harimine girişi sağlayan kuzey cephedeki kapının üzerinde yer alan kitabe, bir onarımı belgelemektedir.

59 x 83 cm. boyutlarında, dört satırlık mermer kitabe “İshak Veli Paşa Camii’nin II. Abdülhamit (1876- 1909) tarafından 1294 H./ 1877 M. tarihinde tamir ettirildiği belirtilir.

İnegöl İshak Paşa Camii, “Ters T” denilen şemaya uygun bir plan göstermektedir.

Cami planı esas itibariyle aynı eksen üzerinde birbirlerini takip eden her biri kubbe ile örtülü iki bölümlü bir mekân ile kuzey bölüme doğu ve batı yanlardan bitişik iki yan mekândan meydana gelir.

Bu haliyle mihrap eksenine göre simetrik bir plan özelliği gösteren yapının, kuzeyinde bu simetriyi devam ettiren beş bölümlü bir de son cemaat yeri vardır.

Yapının kuzeybatı köşesinde, son cemaat yerinde giriş açıklığı bulunan ve batıya doğru yarım çokgen (dört cepheli) bir taşkınlık yapan kaide üzerinde bir de minare yer almaktadır.

Yapı, düzgün kesme taş ve tuğla sıralarının belli bir sistem dâhilinde
örülmesiyle meydana getirilmiş cephelere sahiptir.

Bu doku, beden duvarlarında zemin seviyesinden itibaren dört sıra kesme taş üzerinde iki sıra tuğla, iki sıra kesme taş olmak üzere, saçak seviyesine kadar devam etmektedir.

Minare kaidesinde de aynı düzen görülmekle beraber, kaidenin üst kısmı, pabuç silmesine kadar altı taş sıra ile örülmüştür.

Nöbetleşe kullanılan taş-tuğla malzeme, kubbe kasnakları ile son cemaat yeri revakının doğu ve batı yan cephesiyle, revak ayaklarında bir sıra taş
iki sıra tuğla olmak üzere farklılık gösterir.

Yapının planını dışa yansıtan örtü sistemi kurşun malzeme ile kaplanmıştır. Ana eksende, esas harimi meydana getiren eş büyüklükte, ard arda yerleştirilmiş iki bölümün kubbeleri, oldukça yüksek tutulmuş sekizgen kasnaklara oturmaktadır.

İshak Paşa Camisi’nin orijinal minaresi günümüze ulaşmamış, 1910 depreminde yıkılmıştır. Bkz. Turgut Can Mamaş, İnegöl Tarihi, Coğrafi, İktisadi, İçtimai ve kültür Durumları, Bursa, 1947, s. 36. 1950 yı-
lındaki fotoğraflarından caminin minaresinin olmadığı anlaşılmaktadır.

(DEVAM EDECEK)

Prof. Dr. Yaşar Selçuk Şener, bu sunumu yaptığı tarihte Sanat Tarihçi – Konservatör olarak şu bilgilere sahipti: Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölüm Başkanı, Gölbaşı Yerleşkesi, Gölbaşı/Ankara, [email protected] ve [email protected]

Prof. Dr. Yaşar Selçuk ŞENER

Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu-1