Biraz zor ve yorucu olur ama Sabah-ı Şerif'te (dernek ismi) böyle bir yolculuğa çıkacağız Rabbim nasip ederse.
Yanı başında yürümekten büyük memnuniyet duyacağımız hadis ilminin en kıymetlisi sayılan İmam Buhari’nin hayatını, şahsiyetini, eserlerini, hocalarını, talebelerini, muhabbetimize konuk edeceğiz.
Hadisleri derlemek için hayatının tamamını seyrüseferle taçlandırmış olan büyük imamın muhabbeti biz oturanlara mı düşecekti ? İnsan böyle özel bir şahsiyetin karşısında kendisini çok silik, çok sönük hissediyor.
15 yaşındayken 70.000 hadis-i şerifi ezberlemiş bir zekadan bahsediyoruz. Küçük yaşta iken hıfzetme yani ezberleme kabiliyeti ile dikkat çeken İmam Buhari'nin babası da 4. tabakadan muhaddis olması büyük bir nasiptir.
Miras olarak da hacimli bir hadis külliyatı bırakması Muhammed bin İsmail (Buhari)’in onun önünü açmış yol vermiş.
Böyle büyük şahsiyetlerin hayatını okuduğumda onun nasıl bir aileden geldiği hep dikkatimi çeker.
İçinde yaşadığı/yetiştiği kültürel ortam, insanı şekillendirdiğini düşündüğüm için mahareti/meziyeti/ yeteneği kadar değerlidir benim bakışıma göre.
İmam Buhari küçük yaşta iken babasını kaybetmiş olmasına rağmen mübarek annesi kardeşi Ahmet ile beraber onun hadis yolculuğuna başlamasında büyük emek sarf etmiştir.
İki yetimini yanına alarak Buhara’dan çıkıp Hac niyetiyle Mekke'ye gelmesi ve ciğer paresi evladını hadis tahsili için Mekke'de bırakıp Buhara’ya dönmesi onun büyük fedakarlığının nişanesidir.
Kitabı okurken 12. sınıf öğrencilerime şöyle ucundan bir tanıtıvereyim deyip Buhari’nin ezberlediği hadis sayısını söyleyince zavallı gençlerin beyni yandı.
"Hocam, ben inanmıyorum o kadar hadisi ezberlediğine!" cümlesini ısrarla tekrarladı. Bir diğeri de “günlük ne kadar ezberleyebilir ki?” diye zihninde hesaplar yapıyordu.
Bir zamanlar “Allah, İmam Buhari'yi hadisleri derlesin diye özel bir zeka ile yaratmış” gibi bir söz duymuştum.
Hadis meclislerinde, arkadaşlarının çalakalem/durmadan hadisleri yazarken o sadece dinlermiş. Bir defa duyması veya okuması onu ezberlemek için yeterliymiş.
İmam Buhari, İslam ilim ve kültür merkezlerini ziyaret etmiş, güvenilir hadis râvilerinin aktarmış olduğu hadisleri derlemeye azmetmiştir.
Beni etkileyen bir nokta da bu tarafıdır. Bir yönüyle hıfz etme kabiliyeti üst zirvede iken azim gayretten de geri durmamak.
Hadis derleme yolculuklarında uğradığı şehirlerin ismini sayarken insan yorulur; Belh, Buhara, Mevr, Bağdat, Basra, Kûfe, Mekke, Medine, Vâsıt, Mısır, Dimeşk, Kayseriyye, Askalan, Hıms...
Bu şehirlerde büyük hadis alimlerinin meclislerinde bulunmuş, onlardan hadis dinlemiş, kendi de başkalarına hadis meclisleri kurup rivayet etmiştir. Kendilerinden hadis aldığı değerli hocaları kadar kendisine hadis rivayet ettiği kıymetli talebeleri de vardır.
AHMET TAŞTAN
