Kubbeli örtü sistemi dışında avluyu çeviren revak bölmelerinin, içten aynalı tonozla sağlanmış örtüsü, dıştan basık kubbe biçiminde görülmektedir. Yan mekânların kubbeli örtüleri arasında kalan bacalar, tuğla malzemeden, kare planlı olarak yükselmektedir.

Pramidal bir külahla örtülü olan bu bacaların her bir kenarında, örtü altında sivri kemerli iki açıklığı mevcuttur.

Yapı, düzgün kesme taş ve tuğla sıralarının nöbetleşe örgüsüyle meydana getirilmiş cephelere sahiptir. Bu doku, beden duvarlarında bir sıra kesme taş
iki sıra tuğla düzeninde saçak seviyesine kadar yükselmektedir.

Örgüde her bir taş arasına dikine yerleştirilmiş tuğlalar da kullanılmıştır. Benzer düzenin revak ayaklarında ve kubbe kasnaklarında gördüğümüz bu örgü, revak kemerlerinde bir taş-üç sıra tuğla; pencere kemerlerinde bir taş-iki tuğla şeklinde sıralanmaktadır.

Medresenin kuzeye bakan cephesinde, ortada bu yöne doğru çıkıntı yapan “dershane” mekânı ile bu mekâna birleşen yan kanatların cephelerinden
meydana gelen üç bölüm dikkati çekmektedir.

Ortada yer alan ana mekân cephesi, yan bölümlere göre daha yüksek
olup, her iki yan bölüm, orta mekâna göre simetrik bir kademelenme göstermektedir. Üstten iki sıra kirpi saçak firiziyle çevrilen beden duvarlarındaki bu düzen genel bir bakışla kasnaklarda ve kubbelerde de algılanmaktadır.

Kubbeli örtü sistemi, “dershane” mekânı dışında sekizgen kasnaklara
oturmaktadır. “Dershane” mekânında ise yukarıda değindiğimiz gibi, oniki kenarlı kubbe kasnağı ile altındaki kübik kısım, beden duvarları üzerinde iki katlı bir görünüm yaratmaktadır.

Kubbelerin oturduğu bu kasnakların üst seviyesinde, iki sıra kirpi saçak kubbe eteklerini dolaşmaktadır.

Ana mekân kubbe kasnağının güney cephesinde, eksene yerleştirilen
sivri kemerli bir pencere açıklığı vardır. Pencere altında, beden duvarlarını üstten kuşatan iki sıra kirpi saçak cepheyi dolaşmaktadır.

Saçağı meydana getiren bu sıraların altında kalan cephe yüzeyinde, iki sıra halinde düzenlenmiş dört pencere yer almaktadır. Simetrik bir düzende yerleştirilen bu pencerelerden alttaki ikisi dikdörtgendir.

Kesme köfeki taşından sövelerle kuşatılmış olan bu pencere açıklıklarının üstlerinde, tuğladan sivri kemerli sağır birer niş şeklinde
alınlık bulunmaktadır.

Alt pencerelerin hizasındaki üst sıra pencereler, alttakilere göre daha küçük boyutludur. Sivri kemerli olan bu açıklıklar, alçı şebekelidir.

Ana mekânın iki yanında, bu mekânla birleşen yan kanatların cephelerinde, kanat odalarının dışa gelen yüzeylerinde, ikişer dikdörtgen pencere açıklıkları bulunmaktadır.

Bu pencereler dershane mekânı alt pencereleri biçiminde olup anlardan daha küçük ölçüde, yine sivri kemerli sathî bir niş şeklinde alınlıklara sahiptir.

Medresenin doğu ve batıya bakan cephelerinde, kuzeyde “dershane”
odasının yüksek, güneyde avluyu çeviren yan mekânların daha alçak, doğu ve batı cepheleri görülmektedir

Prof. Dr. Yaşar Selçuk ŞENER

Uluslararası İnegöl Tarihi ve Kültürü Sempozyumu-1