İnegöl’ün tarihi, 1847 ve 1942 yıllarında yapılan yüzey araştırmalarından elde edilen bulgulara göre, M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanır.
İnegöl’de Cumatepe, İnegöl 2, Şıbalı, Boğazköy, Palangatepe ve Kurşunlu olmak üzere 6 adet tescilli höyük vardır. Bugün kentin ortasında, Belediye merkez binası civarında kalan höyüğe Cumatepe denilmektedir.
Şehir merkezindeki Cumatepe höyüğü üzerinde 1999 yılında Bursa Arkeoloji Müzesi tarafından yapılan kurtarma kazısında, Geç Osmanlı’dan Kalkolitik Dönem’e kadar karışık objeler elde edilmiştir. Bunlar arasında 15.yy.a ait Milet işi kırık kase, çeşitli sırlı ve sırsız seramik parçalar bulunmaktadır.
Ayrıca aynı kazıda ele geçen fincan, testi ve kaideli kap parçalarının Truva VI (M.Ö. 2000-1800) ile çağdaş olduğu tespit edilmiştir. 5000 yıllık bir geçmişe sahip İnegöl’de sırasıyla, Frigyalılar Lidyalılar, Persler ve Makedonyalıların hüküm sürdüğü tespit edilmiştir.
Daha sonra Trakya’dan göç ederek Bursa-İzmit bölgesine yerleşip Bursa’yı başkent yapan Bitinyalıların son İmparatoru IV. Nikodomes’in krallığını Roma İmparatorluğu’na vasiyet etmesiyle bölge, M.Ö. 74 yılında Roma İmparatorluğu egemenliği altına girmiştir.
İnegöl, M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun bölünmesinden sonra, Doğu Roma İmparatorluğu’nun (Bizans) egemenliğine geçmiş, Osmanlı Beyliği’nin kuruluşuna kadar bir Tekfurluk merkezi olarak Bizans hâkimiyeti altında kalmaya devam etmiştir.
OSMANLI DEVLETİ' NİN KURULUŞU ve İNEGÖL' ÜN FETHİ:
Babası Ertuğrul Bey’in ölümü üzerine 1281 yılında beyliğin başına getirilen Osman Bey Bizans’a karşı fetihlere başlar. 1284 yılında Ermeni Beli’nde Bizanslılarla yapılan savaşta kardeşi Savcı Bey’in oğlu Baykoca’nın şehit düşmesi üzerine geri çekilir. Baykoca hanedanın ilk şehidi olup, mezarı İnegöl’ün Hamzabey Mahallesindedir.
Geri çekilmeye rağmen bu ilk askeri harekatla Osmanlı tarihi de başlamıştır. Altı yüzyıl boyunca hüküm sürecek bir devletin temelleri Söğüt, Bilecik, Domaniç ve İnegöl dörtgeninde kısa sürede atılmış olur.
Bu savaştan bir süre sonra Osman Bey İnegöl yakınlarındaki Kulaca Kalesine baskın yaparak kaleyi ele geçirir ve ahalisini teslim alır. Bu fetih olayı Aşıkpaşazade tarihinde Hicri:684 Miladi:1285 olarak kaydedilmiş olup, bu fethin Osman Gazinin, dolayısıyla Osmanlı Beyliği' nin ilk fethi olduğu belirtilmiştir.
Bu gelişmelerden endişe duyan İnegöl tekfuru, diğer tekfurlar ile ittifak kurar. Bu ittifaktan haberi olan Osman Bey silah arkadaşı Turgut Alp’i İnegöl’ün fethi için görevlendirir.
Turgut Alp’in uyguladığı kuşatma planıyla, çevresi iyice daralan İnegöl 1299 tarihinde fethedilir. Inegöl' ün fethiyle Osmanlı, beylikten devletliğe doğru adım atmakla kalmamış, Bursa' nın fethinin de önünü açmıştır. Bu fetihten sonra İnegöl ve çevresinin yönetimi Turgut Alp’e verilir.
NEDİM BAYRAM
