Her gün önünden geçtiğimiz, ezanını duyduğumuz, şehrimizin kalbinde yer alan İshak Paşa Külliyesi hakkında ne biliyoruz?
İshak Paşa Külliyesi: Taşlardaki Anlam
Her gün önünden geçtiğimiz, ezanını duyduğumuz, şehrimizin kalbinde yer alan İshak Paşa Külliyesi hakkında ne biliyoruz?
Eminim ki çoğu İnegöllü bu külliyenin mimarî özelliklerine vâkıftır; fakat bu yapının anlamı hususunda bir bilinç eksikliği göze çarpmaktadır.
Bu külliyenin taşlarında capcanlı bir şekilde İnegöllünün ruhu, dini ve yaşam anlayışı yatmaktadır.
Peki, bu yapıya baktığımızda ne anlamalıyız, asırlardır burada olan bu eser bize ne anlatıyor? Bunu kısaca açıklamaya çalışacağım.
İshak Paşa Külliyesi; Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezid devrinde Osmanlı’nın önde gelen devlet büyüklerinden olan İshak Paşa tarafından on beşinci yüzyılın ikinci yarısında inşa ettirilmiştir. O gün bugündür -yaklaşık altı yüz yıl- bu mimari eser şehrin tam merkezinde yerini ve önemini korumaktadır. Bu duruma dünya tarihinde eşine pek az rastlanır. Muadillerini incelediğimizde karşımıza Avrupa’nın köklü şehirleri çıkacaktır. Bu vaziyette külliyenin bu özelliğinin peşine düşülmelidir.
Günümüzde kentler ve şehir kültürlerinin merkezleri, tüketim toplumunun etkisiyle farklı mekânlara kaysa dahi İnegöl bu durumdan hiç etkilenmeden hala şehrin merkezinde bu eseri koruyabilmektedir.
Beş asırdır İnegöllülerin benimsediği bu külliyede kuşaklar neler buldu da onu böylesine benimsediler? Öncelikle onda “devleti” buldular; bütün hayatını devlete adamış olan ve bazı kaynaklara göre bir devşirme olan İshak Paşa’nın yaptırdığı bu eser, tıpkı yaşamı gibi devleti sembolize etmektedir.
İnegöllüler, bir devlet büyüğünün yaptırdığı bu yapı altında namaz kılarken, sohbet ederken, eğitim alırken ve hayırda bulunurken kendilerini devletin çatısı altında hissetmiş olmalıdır. Bu yapıda devletin sağladığı güvenliği ve imkânı bulmuş, büyüklüğünü kavramışlardır. Zaten kaynaklarda görülebileceği üzere İshak Paşa Camisinin bir kısmında mahkeme işlerinin yürütüldüğü bilgisine rastlanılabilir.
İshak Paşa Külliyesi bu açıdan sadece devletin güvenliğinin bulunduğu bir merkez değil, ilimin ve hukukun da bulunduğu bir merkezdir. İnegöllünün dinî, hukukî ve siyasî ilime olan yatkınlığının ve ilgisinin izleri bu külliyenin işlevleri vasıtasıyla görülebilmektedir.
Sonuç olarak anlamış oluyoruz ki, bu külliyenin ardında İnegöllünün dine, sanata, hukuka ve siyasete karşı olan ilgisi, hemşerisi ile olan muhabbetine karşı olan arzusu, devletine karşı olan güveni bulunmaktadır.
İnegöl’e gönül vermiş herkesin görevi, bu konuda bilincini geliştirmek ve asırlardır aktarılan bu geleneği sürdürmek, devam geldiği üzere medeniyet seviyesinde külliyenin taşıdığı bu erdemleri yüceltmektir.
ALİ KURNAZ
Halil İnalcık Sosyal Bilimler Lisesi
