Recep Akakuş'un köşe yazısı.

Tarihî ipek yolu, Asya Kıtası’nın doğusunda yer alan Çin’ den başlayan ve tüm Orta Asya, İran, Anadolu ve Balkan coğrafyalarını aşarak Avrupa’da İspanya’ ya kadar ulaşan uzun bir ticaret kervan yoludur ki bu kervan yolu, başta Çin ve Hindistan olmak üzere, doğu ülkelerinin mallarını Avrupa ülkelerine taşıyan ticaret –kervanlarınınbaşlıca yolu olmuştur.

Çin ipeği de bu yolla Avrupa’ ya intikal ettirilmiş olduğu için kıtaları aşan ve Çin’den başlayıp İspanya’ya kadar giden ve de tarihsel bir nitelik taşıyan bu uzun ticaret kervan yolu, tarihî kaynaklarda “İpek –Yolu” adıyla anılmıştır. Hatırlanacağı üzere; Anadolu’da kurulan ilk devlet, Bitinya Devleti olmuştur.

Bu devletin Başkenti de Nikya / İznik’tir. Purussa / Bursa ve Nikomedya / İzmit de Bitinya Devleti’nin en önemli iki şehridir.İç Anadolu merkezli olarak krulmuş olan Firikya ve Galatya da Bitinlere komşu topluluklardır.

İnegöl coğrafyası, Roma hakimiyetinden önceki yıllarda Bitinya Devleti’nin sınırları içinde yer almıştır. Mizya –Olimposu ismiyle anılan Uludağ, Antik çağda baba tanrı Zevs ile Ana ana tanrıça Kıbela’nın buluştuğu kutsal mahal olarak kabullenildiği için İnegöl coğrafyası, antik çağda da insanların dikkatini çeken bir coğrafya olmuştur.

Makadonya kralı Büyük İskender, Hindistan seferini gerçekleştirirken Anadolu coğrafyasını kullanmış ve ünlü seyyâh Markopola da Çin seyehatını gerçekleştirirken Anadolu coğrafyasından geçmiş ve tarihî ipek yolunu kullanarak Hindistan’a ulşamıştır. Asırlar boyunca ekonomik değerini hiç düşürmeyen bu tarihî ipek yolunun Bursa ayağı, İnegöl coğrafyasından geçmektedir ki güzergâhını oluşturan yerleşim alanlarını şöyle sıralayabiliriz, Ahî Dağı üzerinde yeralan Pazaryeri İlçesi’nden başlayan tarihî ipek yolunun Bursa ayağı,sırasıla:Yukarı Derbent / Nazîf Paşa - Kurşunlu / Güde - Ağamîr / Eymür – Süpürtü- Kolcahisar / Kulaca – Kozulca – Adabînî /AlanyurdAkhisar-Aktarma / Kozören – Aksu /Çiçek Dede – Fidye Kızık -Hamamlı Kızık- Cumalı Kızık köylerini aşarak Bursa’ya ulaşır. İnegöl coğrafyasından geçerken Kurşunlu- Akhisar arasında yer alan ipek yolunun bu bölümüne, “Ulu-yol” adı da verilmiştir.

Kulaca Hisarı, gümrük vergilerinin alındığı nokta olurken Akhisar da mal ve eşya değişim yeri olarak kullanılmıştır. Bu sebepten o yıllarda “Modra” adıyla anılan İnegöl kasabası ile ipek yolu bağlantısı, Kulaca, Kozulca ve Akhisar köyleri üzerinden gerçekleştirilmiştir.

İnegöl kasaba merkezine gelen ticaret kervanları da günümüzde İnegöl Sanat Okulu ile Kırcalı Camii’nin yer aldığı arazi üzerine konmuşlardır ki burası, tarihî belgelerde “Nakkarezen Çiftliği” adıyla anılmıştır.

Çünkü tarihî ipek yolundan geçen ticaret kervanları, İnegöl kasabasına uğradıklarında burada kurulan panayıra, “Nakkare” adı verilen büyük bir davul il çağrı yapılarak halk, panayıra davet edilmiştir. Ticaret kervanlarının gelişi ve gidişi, “Nakkare =Büyük Davul” çalınarak halka duyuru yapıldığından burası, “Nakkarezen Çiftliği ”adıyla anılmıştır.

Tarihî ipek yolunun Bursa ayağını ve bir diğer ifadeyle : ”UluYolu” kullanan ticaret kervanları, İnegöl’e uğradıklarında “Nakkarezen Çiftliği” ni, kervanlarının konup–göçtüğü mahal olarak değerlendirmişlerdir. Şu husus ta unutulmamalıdır ki İnegöl, 1299 ‘da Turgut Alp eliyle fethedilmeden önceki yıllarda bu coğrafya önce: “Modra”, sonra “Antiktoma” daha sonraki yılarda da “Anjelo- koma” ismiile anılmıştır. Şüphesiz tarihsel süreçte meydana gelen bu değişim,tabiî olarak, İnegöl coğrafyasının ekonomik yapısında da değişimeleresebep olmuştur. Söz gelimi :İnegöl coğrafyasının “Modra” adıyla anıldığı dönemde bu coğ-rafyaya, puterestlik hakim olduğu halde İnegöl’ün “Antiktoma” adıyla anıldığı devirlerde bu coğrafyaya,Hıristiyanlığın ilk azizleri arasında yer alan Aziz Tomas’ın temsil etmiş olduğu Aryanizm Mezhebi,hâkim olmuştur.

Bu dönemde “Olimpos Dağı’nın =Tanrı Dağı’ nın” ismi değişirken doğusunda yer alan sıra dağların adı da değişmiş ve bu sıra dağlara, “Toma’nın oğlu” anlamına gelen “Tomaniç” adı verilmiştir. 325 yılında Doğu Roma İmparatoru Kostanti’nin himayesinde İznik’ te gerçekleştirilen ilk rûhânî konsil sonrasında Aryanizm Mezhebinin temsilcilerinden olan Aziz Tomas, aforoz edilmiştir. Ardından da İnegöl’e -evvelce- verilmiş olan “Antiktoma” adı değiştirilmiştir. Ve İnegöl’e, “uyuyan melek” anlamına gelmek üzere; “Anjelokoma” adı verilmiştir. Yörenin ekonomik yapısı da hiç şüphesiz, bu değişikliğe paralel olarak değişmiştir

RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN

DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN

AYHAN BAYRAKTAR