Recep Akakuş'un 25 Şubat 2023 tarihinde Genç Gazete'de yayımlanan köşe yazısı.
A/1- TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ VE KURULDUĞU YERLEŞİM YERLERİ: İlki, İnegöl merkezde olmak üzere; Hoca Köyü –Yenice BeldesiAkhisar Köyü-Kulaca Köyü- Kurşunlu Beldesi- E. Karacakaya Köyü - Tahtaköprü Beldesi ve Ortaköy’de olmak üzere; İnegöl coğrafyasında 9 adet Tarım Kredi Kooperatifi kurulmuştur.
B/1-ORMAN KALKINDIRMA KOOPERATİFLERİ VE KURULDUĞU YERLERİ:Paşaören/Kirles-Çiftlik / Mesâriye-Maden / Cevher LalaSulhıye/ Uzunbarış–Karakadı-Mezit-KestaneAlanı-Kıran-MesrûriyeHamidiye - Bahariye-Turgutalp – Gence - Lütfiye Çaylıca/Kazıklı Çayyaka / Bedre-Tüfekçikonak- Gülbahçe / Bataklı. 17 yerleşim alanını oluşturan bu orman köylerinde de Orman Kalkındırma kooperatifi kurulmuş ve de faâliyete geçirilmiştir.
C/1 KÖY KALKINMA KOOPERATİFLERİ VE KURULDUĞU YERLEŞİM YERLERİ: Hacı Kara-Gündüzlü/Muzal-Süle/Suluköy–Konurlar / Murabey Hilmiye/Oylatdere–Süpürtü-Kayapınar/Gelene-Sarıpınar/Sırnaz-Kulaca- Hayriye
Söz konusu bu tür kooperatiflerden Kulaca Köyü Kalkındırma ve Güzelleştirme Kooperatifi’nin, kooperatifçilik yönünden İnegöl coğrafyasında örnek ve de başarılı bir çalışması olmuştur. Söz gelimi:
23 Mayıs 1974 tarihinde Mehmed Bahadır, Ethem Cebe, Mustafa Uyan Burhan Cengiz, Ahmet Uğur, Mehmet Demir ve Mehmet Uslu, bir araya gelmişlerdir. Bunların, ortak girişimleri ile kurulmuş olan bu kooperatif, başta Kulaca olmak üzere; Şıbalı-Bilâl-Yiğit-HasanpaşaSüpürtü-Deydinler ve Boğazköy sâkinlerini ortak bir amaçta buluşturmuştur. Ortak amaç ise:
“Kooperatif ortağı olan köylerin yerleşim alanlarını düzen- lemek; çiftçi işletmelerini verimli hale getirmek; yetiştirilen ürünlere pazar olanağı sağlamak ortakların meslekî ve kişisel tüketim gereksinimlerini karşılamak; doğal kaynaklardan yararlanılmasını ve köy sanayinin kurulmasını sağlayan çalışmalara katılmak “ şeklinde belirlenmiştir.
1984 Yılına gelindiğinde bu kooperatif, 296 ortağı ile 500 ton yıl kapasiteli bir salça fabrikası ile bu fabrika ile bağlantılı olarak 1000 ton kapasiteli soğuk hava deposu ve bir de akar-yakıt istasyonu kurmuş ve de faâliyete geçirmiştir.
D/1-KÖY SULAMA KOOPERATİFLERİ VE KURULDUĞU YERLEŞİM YERLERİ: İclâliye/Erikli-Çitli-Kozulca-Küçük Yenice ve Alibey Köyü. Söz konusu bu kooperatifler, devlet su işlerince sağlanan “sulama- suyu” nu, yapılan yasal düzenlemeler çerçevesinde dağıtımını ve kullanımını üstlenmişlerdir.
E/1-TÜKETİM KOOPERATİFLERİ: İnegöl coğrafyasında tüketim kooperatifleri de kurulmuştur. 1990’lı yıllarda bunların sayısı, altıyı bulmuştur ki sırayla isimleri şöyledir, Eğitimciler Tüketim Kooperatifi - Demirdöküm Tüketim Kooperatifi - Kültür Tüketim Kooperatifi- Ensar Gıda Tüketim Koopereatifi–Emekçiler Tüketim Kooperatifi ve Kibrit Kooperatifi.
F/1- ÜLKE BAZINDA YAPI KOOPERATİFLERİ: Yapı Kooperatiflerini, incelerken konuyu, önce, ülke bazında sonra da İnegöl bazında ele almak gerekmektedir. Ülke bazında konuyu ele aldığımızda ülkemizde ilk yapı kooperatifin, İstanbul’da1887 Yılında İngilizler tarafından kurulmuş olduğuna şahit olmaktayız.
Bu konuda ilk yasal düzenlemenin de 1909 Yılında yapıldığını görmekteyiz ki bu güne kadar yapı kooperatifleri ile ilgili 500’ün üzerinde yasal düzenleme yapılmıştır. 1980 Yılına kadar ülkemizde kurulan yapı kooperatif sayısı, 5088’dir; üretilen konut sayısı ise 28. 661’dir.
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
