Göz değmesi, halk arasında yaygın olan bir inançtır ve insanların yaşamlarını etkileyebilir. İşte bu inancın detayları:
Göz Değmesi ve Nazar İnancı
Korunma ve Kurtulma Tedbirleri
Nazarın isabetinden ve etkisinden korunmak üzere bazı tedbirlere başvurulmaktadır. Bunlar;
- Nazar boncuğu, at nalı, kolye gibi nesneler kullanarak korunma - Nazar muskalarının kullanımı - Kurşun veya mum dökme adeti - Tuz çatma, un yakma, üzerlik otu tütsüleme yöntemleridir.
Nazardan korunma tedbirleri olarak çocuklara, at, dana, inek, vb. hayvanlara, ev, dükkan, otomobil gibi eşyaya nazar boncuğu, at nalı, üzerlik otundan yapılan kolyeler takılmakta,
Bazı bölgelerimizde de özellikle çocuklara kurt, ayı, kartal, leylek gibi hayvanların diş, tırnak ve kemiklerinden yapılan nazarlıklar takılmaktadır. Ayrıca nazar muskalarının da kullanıldığı görülmektedir.
Nazar isabetinden kurtulmak için ise, kurşun veya mum döktürülmekte, nefesi keskin hocalara okutulmaktadır.
Bazı yörelerimizde de "tuz çatılmakta", "un yakılmakta" , "üzerlik otu" yakılarak dumanı ile tütsülenilmektedir.
En yaygın olan uygulama kurşun veya mum dökme adetidir.
Kurşun Dökme Adeti Nasıl Uygulanıyor?
Nazar isabet eden hasta, kurşun dökücüsünün önüne oturtulur. Başı bir örtü ile kapanır. Çocuğun başı üzerinde tutulan ve içinde su bulunan kaba, ocakta eritilen kurşun dökülür. Kurşun döküldükten sonra oradakiler hep beraber;
"Kem göz çatlasın, Nazar eden patlasın" diye beddua ederler. Bazı yerlerde de yaygın olarak nazarlık otu yakılır. Dumanı ile hasta tütsülenir. Bu esnada çabuk çabuk,
"Üzerliksin havasın, Her dertlere devasın
Ak göz, kara göz, Mavi göz, ela göz
Hangisi nazar etmişse, Onların nazarını boz"
denilmektedir. Şu tekerleme de söylenilmektedir:
"Elemtere fiş, Kem gözlere şiş
Üzerlik çatlasın, Nazar eden patlasın.
İslâm'ın Bakış Açısı
- İslâm'da kurşun dökmek gibi bu tür uygulamalar, nazar boncuğu gibi nesnelerin kullanımı yanlış ve hurafedir. - İslâm'a göre fayda ve zarar Allah'ın takdiriyle olur. İlaç, tedavi, dua gibi vesilelere başvurulmalıdır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) şöyle buyuruyor: "Efsun yapmak, nazar boncuğu takmak, kadınların kocalarına kendilerini sevdirmek için sihir yapmak, Allah'a ortak koşmaktır, şirktir."
İslâm'a Göre Korunma Çaresi
Peki İslam dini nazarın etkisini kabul eder mi? Evet nazar diye bir şey var. Peygamber Efendimiz (s.a.v) "Nazar haktır." buyurmuştur. Nazarın, yani insan bakışlarının insana olumsuz etkisi, rahatsızlık vermesi mümkündür. Bu sebeple"Nazar insanı mezara, deveyi kazana koyar" denmiştir.
Peki nazara karşı ne yapılabilir?
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu bu konudaki soruyu şöyle cevaplamıştır:
"Mahiyeti ve nasıl olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, nazar veya göz değmesi, yani bazı kimselerin bakışları ile bazı olumsuz etkilerin meydana gelmesi dinen de kabul edilmektedir. Nitekim Kur'an-ı Kerim'de (Kalem Sûresi, Ayet: 51-52)
"... İnkar edenler Kur'ân'ı dinlediklerinde, neredeyse seni gözleriyle yıkıp devireceklerdi" buyrulmaktadır.
Hz. Aişe (R.A.)'nin naklettiği bir hadis-i şerifte de Hz. Peygamber (S.A.S) "Nazardan Allah'a sığının, çünkü nazar (göz değmesi) haktır." (İbn Mâce, 2/1159 Hadis No: 3508) buyurmuştur.
Resulullah (S.A.V)'ın nazar değmesine karşı, "Ayetü'l Kürsi ' ile ihlâs ve Muavvizeteyn (yani Felak ve Nas) Sûrelerini okuduğu ashabına da bunları okumalarını tavsiye buyurduğu bildirilmektedir.
İslâm bilginleri, nazarın etkisinden korunmak veya nazar isabet etmiş ise kurtulmak için Kalem Sûresinin 51. ve 52. âyetlerinin okunmasını da tavsiye etmişlerdir.
"Büyük velilerden Hasan Basri Hazretleri, nazara karşı Kalem Sûresi'nin 51. ve 52. âyetlerini okur ve nazardan etkilenen kimselere de okunmasını tavsiye ederdi"
- Kalem Sûresi'nin 51. ve 52. âyetleri okunması tavsiye edilir.
"Esrar-ı Muhammediye" adlı eserde şöyle denilmiştir: "Kalem Sûresi 51. ve 52. âyetleri de nazarın def'i içindir. İster yazmak suretiyle taşınsın, ister o âyetin okunduğu okunmuş suyla yıkanılsın veya o âyetin okunduğu sudan içilsin hep aynıdır. Nazarın etkisinden korunmak için tavsiye edilmiştir
- Peygamberimiz, nazarın haktır ve Allah'a sığınılması gerektiğini belirtmiştir
- Kur'ân okuma ve şifa duaları caizdir.
-İnsan hoşuna giden birşeye bakarken nazarı değmemesi için "Maaşâallah, La kuvvete illâ billah" demelidir
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
Kaynak: Yaşayan Hurafeler, Kemalettin Erdil
