İslam hukukunda (fıkıh) kanamanın abdesti bozup bozmaması meselesi, mezhepler arasında farklı görüşlere tabidir.
Kanama halinde abdestin bozulup bozulmadığı, İslâm fıkhında mezheplere göre farklı hükümler içeriyor.
Özellikle Hanefî mezhebine mensup kişilerin sık karşılaştığı bu mesele, Din İşleri Yüksek Kurulu’nun açıklamalarıyla yeniden gündeme geldi.
Hanefî Mezhebine Göre Akan Kan Abdesti Bozar
Kanın miktarı ve aktığı yer belirleyici
Hanefî mezhebine göre ağız, burun ve bedenin herhangi bir yerinden akan kan abdesti bozar. Ağızdan çıkan kan tükürükten fazla veya eşitse abdest bozulur; az ise bozulmaz. Renk değişimi bunu gösteren en önemli ölçüdür.
Deride çıkan kanın abdest bozması için, kanın çıkış yerinden taşması şarttır. Sadece iğne ucu kadar çıkıp yerinde kalan kan abdesti bozmaz. Yaradan çıkan irin ve sarı sıvılar da hüküm bakımından aynıdır.
Hadislerdeki dayanaklar
“Her akan kandan dolayı abdest almak gerekir.” Bu hadis ve benzeri rivayetler, Hanefîlerin bu görüşünü destekleyen deliller arasında yer alır.
Hanbelîler: ‘Çok kan’ ölçüsü
Hanbelî mezhebine göre de kan abdesti bozar; ancak burada “çok olma” şartı aranır. Kişinin beden yapısına göre aşırı kabul edilen kan abdesti bozan miktar sayılır.
Şâfiî ve Mâlikî Mezheplerinde Kan Abdesti Bozmaz
Şâfiî ve Mâlikî mezheplerinde vücudun herhangi bir yerinden çıkan kan abdesti bozmaz.
Bunun delilleri arasında Hz. Peygamber’in hacamat sonrası abdest almadan namaz kılması ve Abbad b. Bişr’in ok isabet etmesine rağmen namaza devam etmesi gibi rivayetler yer alır.
Yıkanması gerekir, fakat abdest bozulmaz
Bu mezheplere göre kanama sonrası bölgenin temizlenmesi gerekir; ancak abdestin yenilenmesi zorunlu değildir.
Hanefî Bir Kişi Şâfiî Mezhebini Taklit Edebilir mi?
Din İşleri Yüksek Kurulu’nun açıklamasına göre, kanaması olan ve sık sık abdest almakta zorlanan Hanefî bir kişi, Şâfiî mezhebini taklit ederek kanamanın abdesti bozmadığı görüşüyle amel edebilir.
Buna gerekçe olarak, mezhepler arasında ihtilaf bulunan konularda başka bir mezhebin görüşüyle amel etmenin caiz olması gösteriliyor. Özellikle cuma, cenaze ve bayram namazı gibi vakit sınırlı ibadetlerde kişinin mağdur olmaması için bu kolaylıktan yararlanabileceği belirtiliyor.
İşte Diyanet'in fetvası: "Herhangi bir yeri kanayan Hanefî mezhebine mensup bir kişinin, abdest almada zorluk yaşama, cum'a, cenâze ve bayram namazlarına yetişememe gibi endişelerle Şâfiî mezhebini taklit etmesinde bir sakınca yoktur. Zira mezhepler arasında ihtilaf olan konularda, belli bir mezhebe bağlı kalmak zorunlu olmayıp, mazerete binaen başka bir mezhebin görüşü ile de amel edilebilir."
Mezheplere Göre Kanın Abdesti Bozma Hükümleri
1. Hanefî Mezhebi Görüşü:
-
Abdesti Bozar: Vücuttan çıkan kan, irin ve sarı su gibi necis sıvıların temizlenme hükmü olan bir yere akması (taşması) durumunda abdest bozulur.
-
Akma Şartı: Kanın veya sıvının, çıktığı yerin kenarlarına veya temizlenmesi gereken vücut yüzeyine taşması (yayılması) şarttır.
-
İstisnalar:
-
Ağızdan Çıkan Kan: Tükürüğe karışan kanın miktarı, tükürüğe eşit veya ondan fazla ise abdesti bozar; az ise bozmaz. Bu, tükürüğün renginden anlaşılır.
-
İğne Ucu Kan: İğne ucu kadar çıkıp çıktığı yerde kalan ve taşmayan kan damlası abdesti bozmaz. El veya parmakla silinmesi de hükmü değiştirmez.
-
Traş veya Yara Kanı: Çıkan kan, çıktığı yerin kenarına ulaşırsa (taşarsa) abdest bozulur, ulaşmazsa bozulmaz.
-
-
Delilleri:
-
"Her akan kandan dolayı abdest almak gerekir."
-
"Her kim namazda iken kusar veya burnundan kan akarsa, namazda çıksın ve gidip abdest alsın..."
-
-
Vücuttaki kabarcıklardan çıkan saf su da sahih görüşe göre kan hükmündedir. Ancak bu durumun zorluk yarattığı (çiçek veya uyuz gibi hastalıklarda) durumlarda, bazı âlimlere göre abdesti bozmayacağı görüşüyle amel edilebilir.
2. Şâfiî ve Mâlikî Mezhepleri Görüşü:
-
Abdesti Bozmaz: Ön ve arka yoldan (idrar, dışkı vb.) çıkanlar hariç, vücudun herhangi bir yerinden gelen kan, irin veya sarı su abdesti bozmaz.
-
Gereken İşlem: Çıkan kanın yıkanması gerekir, ancak abdestin yenilenmesi gerekmez.
-
Delilleri:
-
Hz. Enes'in rivayeti: "Resulullah (a.s.) kan aldırdı ve abdest almaksızın namaz kıldırdı. Kan aldırdığı yerleri yıkamanın ötesinde bir şey yapmadı."
-
Sahabenin (Abbad b. Bişr) namaz kılarken ok isabet etmesine rağmen namazına devam etmesi. Peygamberimizin bu durumu öğrenseydi, namazının batıl olduğunu bildireceği ve bize bu bilginin ulaşacağı varsayımı.
-
3. Hanbelî Mezhebi Görüşü:
-
Abdesti Bozar: Hanefîler gibi kanın abdesti bozduğunu kabul ederler, ancak ek bir şart ararlar: Çıkan kanın çok olması gerekir.
-
"Çok" Miktarı: "Çok" miktarı, her insanın durumuna göre (zayıflık, irilik) fazla ve aşırı görülen miktardır. Yani kişiden kişiye değişebilir.
-
Delilleri:
-
Fâtıma b. Ebû Hubeyş'in istihâze (adet dışı kanama) hadisi: "O bir damardan çıkan kandır. O bakımdan her bir namaz için abdest al."
-
İbn Abbas'ın: "Eğer aşırı olursa, abdesti iade etmesi gerekir." sözü.
-
Bazı sahabilerin (İbn Ömer, İbn Ebû Evfâ) küçük miktarda kan çıktıktan sonra abdest almaksızın namaz kılmaları.
-
Mezhep Taklidi (Telfik) Meselesi
-
Hanefînin Şâfiîyi Taklidi: Hanefî mezhebine mensup bir kişinin, kanama nedeniyle abdestinin bozulması durumunda zorluk yaşama, Cuma, cenaze veya bayram namazlarına yetişememe gibi mazeretlerle Şâfiî mezhebinin bu konudaki görüşünü taklit etmesinde (uygulamasında) bir sakınca yoktur.
-
Mezhep Bağlılığı: Mezhepler arasında ihtilaf olan konularda, belli bir mezhebe mutlak surette bağlı kalmak zorunlu değildir. Zaruret (zorluk, mazeret) halinde, başka bir mezhebin görüşüyle amel edilebilir.
-
Hikmet-i Teşri: Hanefî mezhebinde kanın abdesti bozmasının temel hikmeti, vücuttan çıkan necis (kirli) bir sıvının dışa taşmasıyla temizlik gerektiren bir durumun oluşmasıdır. Şâfiî ve Mâlikîlerde ise necasete (kirliliğe) rağmen abdestin bozulmaması, abdestin esasen ön ve arka yoldan çıkan büyük hadeslere (hükmen kirlilik) karşı bir temizlik olması prensibine dayanır.
-
Kan Aldırma/Tahlil: Günümüzde kan tahlili veya kan bağışı gibi durumlarda çıkan kan miktarı Hanefî mezhebine göre genellikle "taşma" şartını sağladığı için abdesti bozar. Şâfiîlere göre ise bozmaz. Bu durumlar, zorluk gerektirdiği için Hanefîlerin Şâfiî görüşünü taklit edebileceği mazeretli hallere örnek teşkil edebilir.
-
Ortak Görüş: Dört Sünnî mezhepte de idrar, gaita (dışkı), yellenme (gaz çıkarma), meni, mezy (şehvet sonrası çıkan ince su), vedy (idrar sonrası gelen yoğun sıvı) ve uyku gibi durumların abdesti bozacağı konusunda görüş birliği vardır. Kan, kusmuk gibi hükümler ise Nevaakıd-ı Vudû' (Abdesti Bozan Şeyler) bahsinde ihtilaflıdır. ATB
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
