Arı Sokması Herkeste Aynı Etkiyi Yapmaz
Arı sokması, özellikle yaz aylarında karşılaşılan can sıkıcı bir durumdur. Ancak herkesin vücudu bu sokmaya aynı şekilde tepki vermez. Kimisinde sadece kızarıklık ve şişlik olurken, kimilerinde çok daha ciddi, hatta hayati sonuçlar doğurabilecek alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Arıya alerjisi olan kişilerde bağışıklık sistemi arı zehrini zararlı bir madde gibi algılar ve aşırı tepki verir.
Normal Tepki Mi, Alerjik Reaksiyon Mu?
Arı sokmalarında vücudun verdiği tepki, bu ayrımı yapmak için oldukça önemlidir. Normal bir arı sokmasında;
- Sokma yerinde kızarıklık,
- Hafif şişlik,
- Hafif yanma ya da kaşıntı,
- 1-2 gün içinde kaybolan izler oluşur.
Ancak alerjik bir bünyede bu belirtiler çok daha şiddetli ve vücudun diğer bölgelerine de yayılmış şekilde ortaya çıkar:
- Sokma yerinden uzak alanlarda da kızarıklık ve şişlik,
- Yüzde, dudakta ya da dilde şişme,
- Nefes darlığı,
- Baş dönmesi, baygınlık hissi,
- Hızlı nabız, düşük tansiyon,
- Mide bulantısı, kusma, ishal,
- Bilinç kaybına kadar giden ağır tablolar görülebilir.
Bu durumda ortaya çıkan tabloya anafilaksi denir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Arı Alerjisi Olan Birini Nasıl Tanırız?
Bir kişi daha önce arı tarafından sokulduysa ve yukarıda sayılan şiddetli belirtilerden birkaçını yaşadıysa, büyük olasılıkla arıya alerjisi vardır. Ancak ilk sokmada da ciddi bir reaksiyon gelişebileceği için, risk grubunda olanların önlem alması önemlidir. Bu risk grupları:
- Daha önce ciddi alerjik reaksiyon geçirenler,
- Ailesinde alerji öyküsü bulunanlar,
- Astım veya başka alerjik hastalıkları olanlardır.
Arı Alerjisi Testi Nasıl Yapılır?
Arı alerjisinden şüphelenen bir kişi, mutlaka bir alerji uzmanına başvurmalıdır. Tanı koymak için kullanılan yöntemler şunlardır:
- Cilt Prick Testi (Deri Delme Testi)
Deriye arı zehri içeren çok düşük dozda sıvı damlatılır ve küçük bir iğne ile deriye temas ettirilir. Eğer kişi alerjikse o bölgede kızarıklık ve kabarıklık oluşur. - Intradermal Test (Deri Altı Testi)
Çok daha hassas bir testtir. Derinin altına az miktarda arı zehri enjekte edilir ve vücudun tepkisi ölçülür. - Kan Testi (Spesifik IgE Testi)
Bu testle kanda arı zehrine karşı oluşan spesifik IgE antikorları ölçülür. Genellikle cilt testi yapılamayan kişilerde ya da daha net tanı gerektiğinde tercih edilir.
Alerji Pozitif Çıkarsa Ne Yapılmalı?
Eğer test sonucu arı alerjisi olduğunu gösteriyorsa, alınması gereken bazı önlemler vardır:
- Doktor kontrolünde adrenalin oto-enjektörü (Epipen) taşımalı ve nasıl kullanılacağını öğrenmelidir.
- Alerji için uzun süreli koruma sağlayan immünoterapi (aşı tedavisi) uygulanabilir. Bu tedavi 3-5 yıl sürer ve vücudun arı zehrine alışmasını sağlar.
- Yaz aylarında arıların bulunduğu ortamlardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Özellikle parfüm, açık renkli kıyafet, tatlı ve meyve gibi arıları çeken unsurlardan kaçınılmalıdır.
- Arı sokmalarına karşı ilk yardım eğitimi alınmalı, yakın çevresine nasıl müdahale edeceği öğretilmelidir.
Arı Sokmasında Acil Müdahale Ne Olmalı?
Eğer arı soktuğunda kişi nefes almakta zorlanıyorsa, dili şiştiyse, tansiyonu düşmüşse ya da bilinci kapanıyorsa, hiç vakit kaybetmeden 112 acil servis aranmalı ve Epipen varsa hemen uygulanmalıdır. Ardından hasta mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
Arı Alerjisi Tedavi Edilebilir Mi?
Arı alerjisi tamamen geçmese de immünoterapi sayesinde etkileri ciddi şekilde azaltılabilir. Bu tedavi, alerji uzmanı tarafından düzenli dozlarla yapılan enjeksiyonlarla yürütülür. Tedaviye cevap veren hastalarda alerjik reaksiyon riski yüzde 90 oranında düşürülür.
Alerjisi Olanlar İçin Hayat Kurtarıcı Öneriler
- Her zaman Epipen taşıyın ve son kullanma tarihine dikkat edin.
- Aile bireyleri ve iş arkadaşlarınızı nasıl kullanacaklarını öğretin.
- Kimlik kartınızda ya da telefon ekranınızda “Arı alerjim var” ibaresi bulundurun.
- Piknik, yürüyüş, açık hava aktivitelerinde dikkatli olun, teninizi örten giysiler tercih edin.
Arı alerjisi, hafife alınmaması gereken bir durumdur. Gerekli testlerle erken teşhis konulduğunda, doğru önlemlerle yaşam kalitesi korunabilir ve olası hayati risklerin önüne geçilebilir. Özellikle geçmişte ciddi reaksiyon geçirmiş kişiler için bu farkındalık hayat kurtarıcı olabilir.
