Birçoğumuzun günlük hayatta sıkça yaptığı, bazılarımızın ise rahatsızlık duyduğu bir hareket: Parmak çıtlama.
Peki, bu basit görünen hareketin arkasında yatan bilimsel gerçekler nelerdir ve bu alışkanlık sağlığımız için gerçekten zararlı mıdır?
Çıtlatma Sesinin Kaynağı: Bilimsel Bir Fenomen
Eklem Yapısı ve Gaz Kabarcıkları
Çoğumuz parmak çıtlattığında çıkan sesin kemiklerden geldiğini sanırız.
Eklem yerlerimiz, özellikle parmaklarımızda bulunan bir bağlantı kapsülü içerisinde, kemiklerin hareketini kolaylaştıran bir sıvı bulunur. Bu sıvı içinde çözünmüş halde bulunan oksijen, nitrojen ve karbondioksit gazları, parmaklarımızı çıtlattığımızda basınç değişikliği sebebiyle patlayarak ses çıkarır.
Patlayan kabarcıklar neticesinde gazlar bu sıvıyı terk eder, sıvı daha da genleşir ve eklem yerinin hareket kabiliyetini arttırır.
Bu kadar küçük gaz miktarının bu kadar büyük bir ses çıkartabilmesinin nedeni hala anlaşılmış
değildir.
Röntgen Görüntüleri ve Gaz Kabarcıkları
Vücudumuzda en kolay çıtlatabileceğimiz eklem yerlerimiz parmaklarımızdır.
"Eğer parmaklarınızı çıtlattığınız anda röntgenini de çekerseniz, eklem içinde oluşan gaz kabarcıklarını görebilirsiniz. Bu olay eklem yerindeki hacmi yaklaşık yüzde 15-20 artırır."
Çıtlatma Sıklığı ve Süreci
Aynı parmağınızı arka arkaya çıtlatamazsınız. Bir süre beklemeniz gerekir, çünkü gaz kabarcıklarının sıvı içersinde tekrar oluşması biraz zaman alır.
Çıtlama sıklığı, gaz kabarcıklarının sıvı içinde yeniden oluşma süresiyle sınırlıdır. Bu, aynı parmağı hemen ardı ardına çıtlamanın neden mümkün olmadığını açıklar.
Çıtlamanın Bilinmezleri ve İki Ayrı Ses Fenomeni
Çıtlama sırasında duyulan iki ayrı sesin kaynağı henüz tam olarak anlaşılamamış bir bilimsel muamma olmaya devam ediyor. Bu seslerden birinin gaz kabarcıklarının patlaması olduğu bilinirken, diğerinin nedeni hala araştırma konusu.
Parmak Çıtlamanın Sağlık Üzerine Etkileri
Zararsız Bir Alışkanlık mı, Yoksa Sakıncalı mı?
Bilimsel çalışmalar, parmak çıtlamanın eklem sıvısına zarar vermediğini gösteriyor. Ancak, bu alışkanlığı sürekli yapanlarda eklemler etrafındaki yumuşak dokunun zarar görebileceği ve kavrama gücünün azalabileceği belirtiliyor.
Parmak Çıtlatmanın Dini Yönü
Camide, namaz için safa girerken, namaza dururken ve namaz içinde parmakları çıtlatmak mekruhtur, ancak parmak çıtlatmak namazı veya abdesti bozmaz.
Müslümanın gerek toplum arasında, gerekse cadde ve sokaklarda yürürken parmak çıtlatması veya parmaklarını birbirine kenetlemesi tenzihen mekruhtur.
"Parmak çıtlatmak, şeytanın tesbihidir.” şeklinde sahih bir hadis yoktur. Peygamberimiz Hz. muhammed (s.a.v) namazda parmak çıtlatmayı yasaklamıştır.
Sonuç olarak, parmak çıtlamanın sağlık üzerindeki etkileri hâlâ tartışmalı bir konu. Yapılan araştırmalar, bu alışkanlığın zararsız olduğunu gösterse de, sürekli olarak yapıldığında bazı olumsuz etkiler barındırabileceğini de göz ardı etmemek gerekiyor. Bunu alışkanlık haline getirmek, toplum içinde sürekli yapmak da doğru bir davranış değildir.
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
