Günlük yaşamda ve konuşma dilinde sıkça yer bulan atasözleri, geçmişin birikiminden süzülen kısa ve özlü öğütlerdir. Bunlardan biri olan “Sen dede ben dede, bu atı kim tımar ede?” atasözü de özellikle sorumluluktan kaçınan kişileri anlatmak için kullanılır.
Türk Dil Kurumu (TDK) kaynaklarında da yer alan bu atasözü; bir işi yapması gereken herkesin, sorumluluğu başkasına atarak geri durması halinde o işin sahipsiz kalacağını ifade eder. Herkesin kendini ‘üst konumda’ ya da yönetici gibi görmesi, ancak iş yapma kısmında geri planda durması durumu, bu deyimle hicvedilir.
“Sen Dede Ben Dede” Ne Zaman Kullanılır?
Bu atasözü özellikle ortak işler, grup sorumlulukları ya da kamusal görevler söz konusu olduğunda gündeme gelir. Örneğin bir apartmanda herkes temizlikten şikâyet eder ancak kimse temizlik yapmaya yanaşmazsa, bu durum "Sen dede, ben dede..." sözüyle özetlenir.
Uzmanlara göre, bu tür atasözleri bireysel değil toplumsal sorumlulukları hatırlatır. Sosyolojik açıdan değerlendirildiğinde, toplumsal yapıda görevlerin paylaşılmaması durumunda işlerin aksaması kaçınılmazdır.
Dolayısıyla bu deyim, sadece mizahi değil aynı zamanda düşündürücü ve uyarıcı bir nitelik taşır. Her bireyin üzerine düşeni yapması gerektiğini hatırlatır.
