Payidar Ne Demek, Nerede ve Nasıl Kullanılır? Bu Eski Söz Günümüzde Ne Anlatıyor?

“Payidar” kelimesi, Farsça kökenlidir ve Türkçeye Osmanlı döneminde geçmiştir. “Pâyîdâr” şeklinde yazılır ve kelimenin kökünde yer alan “pây” (ayak, temel) kelimesi “duran, sabit olan” anlamı taşırken, “dâr” eki de “sahip olan” anlamına gelir. Yani kelime bütün hâliyle “kalıcı olan, daimî olan, yıkılmadan ayakta kalan” anlamına gelir. Osmanlıca'da çok sık kullanılan ve özellikle devlet, saltanat ve güç kavramlarıyla birlikte kullanılan bir sözcüktür.

Payidar Ne Anlama Gelir?

Kelimenin Türkçedeki temel anlamları şunlardır:

• Kalıcı olan
• Sonsuza kadar devam eden
• Ayakta kalan
• Varlığını sürdüren
• Devamlı ve yıkılmaz olan

Bu yönüyle “payidar” sözcüğü genellikle devletler, milletler, hükümdarlıklar ve büyük değerler için kullanılır. Örneğin bir cümlede “Devlet-i Aliyye payidar olsun” dendiğinde, bu “Osmanlı Devleti daimî ve güçlü bir şekilde varlığını sürdürsün” anlamına gelir.

Tarihte ve Edebiyatta Kullanımı

Payidar kelimesi, Divan edebiyatında, Osmanlı resmi yazışmalarında ve fermanlarda oldukça sık geçer. Hükümdarlık duası olarak kullanılan “Devletlü padişahımız payidar olsun” cümlesi, özellikle sadakat bildiren hitaplarda yer alırdı. Aynı şekilde halk arasında da hükümdara ya da devlet büyüğüne sadakat ve bağlılık belirtmek amacıyla “payidar ol” gibi ifadeler kullanılırdı.

Günümüzde Payidar Ne Anlatır?

Günümüzde “payidar” kelimesi edebi bir ifade olarak kullanılmaya devam etmektedir. Özellikle tarihî konularla ilgilenenler, resmi yazılarda nostaljik vurgu yapmak isteyen yazarlar veya dizilerde, romanlarda geçmişe dönük dil kullanıldığında bu kelimeye rastlanabilir.

Ayrıca bazı söylemlerde “Türkiye Cumhuriyeti payidar kalacaktır” gibi cümlelerle, ülkenin kalıcılığına ve gücüne vurgu yapılır. Bu da kelimenin hâlâ etkileyici bir anlam taşıdığını ve sembolik olarak değerlendirildiğini gösterir.

Popüler Kültürdeki Yeri

Son yıllarda Osmanlı dizilerinin, tarihî romanların ve sosyal medya üzerindeki edebi hesapların yaygınlaşmasıyla “payidar” kelimesi yeniden gündeme gelmiştir. Kullanıcılar, özellikle paylaştıkları anlamlı sözlerde bu kelimeyi kullanarak söylemlerine derinlik ve ağırlık katmaktadır. “Yıkılsa da yeniden kurulur, yeter ki millet payidar kalsın” gibi ifadeler bu anlamın örneklerinden sadece biridir.

Kore Takviminde Hangi Hayvan Hangi Burcu Temsil Ediyor, Bu Hayvanlarin Özellikleri Nelerdir Ve Neye Göre Belirlenir?

İçeriği Görüntüle

Payidar İle Karıştırılan Kelimeler

Bazı kişiler “payidar” kelimesini, “paylaşmak” ya da “pay almak” gibi kelimelerle karıştırsa da bu doğru değildir. Payidar’ın hiçbir ilgisi “pay” (hisse) anlamıyla değildir. Aksine, burada “pây” yani ayak, temel anlamında kullanılır ve “temelinden sarsılmadan duran” demektir.

Sözlüklerdeki Karşılığı Nedir?

Güncel Türk Dil Kurumu sözlüklerinde "payidar" kelimesi şu anlamla geçer:

"Devam eden, sürekli, kalıcı olan; varlığını sürdüren."

Bu tanım da gösteriyor ki kelime hem bireyler hem de milletler için kullanılabilecek güçlü bir anlam taşır.

Ne Zaman Kullanılır?

• Bir devletin sonsuz varlığını temenni ederken: “Türkiye Cumhuriyeti ebediyen payidar olsun.”
• Büyük bir değerin kalıcılığına vurgu yapılırken: “Adaletin payidar olması, milletin huzurudur.”
• Tarihi veya edebi bir anlatımda ağırlık kazandırmak istenirse: “Bu topraklarda nice hükümdar geldi geçti, payidar olan sadece halkın iradesiydi.”