Eskiden beri bütün Peygamberler,Kutsal Kitaplar,alimler,filozoflar,adap kitaplarının üzerinde durduğu konulardan bir tanesi de" Dil" yani "Konuşma Adabı" konusudur.Bu konu ile ilgili ayrıca bir çok ibretlik hikayeler ve ata sözleri de mevcuttur.
Lokman Hekim ile ilgili anlatılan hikayelerden bir tanesi şöyledir:Lokman Hekime demişler ki:
-"Ey Hikmet sahibi büyük insan!Bize hayvanın en tatlı yerini pişir de getir."Lokman Hekim gitmiş hayvanın dilini pişirip getirmiş.Biraz sonra tekrar:
-"Ey Hikmet sahibi büyük insan!Bize hayvanın en acı yerini pişir de getir" dediklerinde de yine Lokman Hekim gidip hayvanın dilini pişirip getirmiştir.Sebebini soranlara:
-"Bu dil güzel konuşsa en tatlı,çirkin konuşursa en acı organdır" demiştir.
Büyüklerimiz de buna benzer şu sözü söylemişlerdir: "Söz vardır keser başı,söz vardır keser savaşı".
Yüce Kitabımız Kur'an-ı Kerim'de de güzel konuşma/sözler ile ilgili bir çok ayet vardır.Bunlardan bazıları şunlardır:
-Kibarca (Güzel) Konuşma ile ilgili ayet:"Hani, biz İsrailoğulları'ndan, "Allah'tan başkasına ibadet etmeyeceksiniz, anne babaya, yakınlara, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz, herkese güzel sözler söyleyeceksiniz, namazı kılacaksınız, zekatı vereceksiniz" diye söz almıştık. Sonra pek azınız hariç, yüz çevirerek sözünüzden döndünüz."(Bakara,83).
-Adaletli Konuşma ile ilgili ayet:"... (Birisi hakkında) konuştuğunuz zaman yakınınız bile olsa adil olun. Allah'a verdiğiniz sözü tutun. İşte bunları Allah size öğüt alasınız diye emretti."(En'am,152).
-Zarifçe Konuşma ile ilgili ayet: "Rabbin, kendisinden başkasına asla ibadet etmemenizi, anaya-babaya iyi davranmanızı kesin olarak emretti. Eğer onlardan biri, ya da her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara "öf!" bile deme; onları azarlama; onlara tatlı ve güzel söz söyle."(İsra,23).
-Dürüst ve Nazik konuşma ile ilgili ayet: "Eğer Rabbinden umduğun bir rahmeti beklerken onlardan yüz çevirecek olursan, onlara yumuşak söz söyle"(İsra,28)."
-Yumuşak konuşma ile ilgili ayet: "Firavun'a gidin. Çünkü o azmıştır."
"Ona yumuşak söz söyleyin. Belki öğüt alır, yahut korkar."(Ta-Ha,43,44) .
-Anlamlı konuşma ile ilgili ayet:" Onlar ki, faydasız işlerden ve boş sözlerden yüz çevirirler. (Mü'minun,3).
- Doğru konuşma ile ilgili ayet:" Ey iman edenler! Allah'a karşı gelmekten sakının ve doğru söz söyleyin ki, Allah sizin işlerinizi düzeltsin ve günahlarınızı bağışlasın. Kim Allah'a ve Resulüne itaat ederse, muhakkak büyük bir başarıya ulaşmıştır". (Ahzap 70).
Kur'an,aynı zamanda içimizle dışımızın bir olmasını da ister.Yani Dilimiz bu kurallara göre konuşurken kalbimizde bu kurallara uygun temiz bir kalp olmalıdır.Onun için imanın tarifinde "İman Dil ile ikrar (söylemek) Kalp ile tasdik (doğrulamak) dır."Aksi taktirde sadece dil ile iman sahih olmaz.
Sabahattin Ali'nin şu sözü, insanın içi ile dışının bir olması gerektiğini ne güzel özetlemiştir:"Herkese içindeki iyilik kadar iyi bir hayat dilerim".
Abdulvasih DURAN
