Günlük yaşantımızda pek farkında olmasak da, vücudumuzun içinde durmaksızın çalışan bir mucize var: Kalbimiz.
Bir dakikalık sürede ciğerlerin aldığı hava ile kalbin pompaladığı kan aynı hacimde, yaklaşık 6
litredir. Gerilim, stres, heyecan vb durumlarda ciğerlerin alıp verdiği hava, kalbin kan kapasitesini
aşar.
Bu tek kas, oksijeni her hücreye taşıyan kanımızı pompalayarak hayatımızı sürdürmemizi sağlar. Ancak bu hayati sıvı, insandan insana büyük farklılıklar gösterir. Peki, bu farklılıklar nereden geliyor ve kan gruplarımız bizi birbirimizden nasıl ayırıyor?
Kan Gruplarının Kökeni
Kan gruplarımızı belirleyen yüce yaratıcı Allah'tır. Bu yaratılma süreci nasıl oluyor? Bu süreci keşfetmeye çalışalım.
Kan gruplarımız, doğmadan önce genlerimiz tarafından belirlenir. Vücudumuzdaki alyuvarlar, yani kırmızı kan hücreleri, mikroplarla savaşır ve yalnızca 120 gün yaşar.. Bu nedenle vücudumuzda devamlı alyuvar üretilir.
Bu sürekli yenilenme süreci, hayatımız boyunca yarım tondan fazla alyuvar üretilmesine neden olur.
Kan Gruplarını Belirleyen Antijenler
Alyuvarların yüzeyinde bulunan ve kan gruplarını tayin eden proteinler ve lipidler, yani antijenler, kanımızın nasıl tepki vereceğini belirler. Bu antijenlerin varlığı veya yokluğu, kan gruplarımızın temelini oluşturur.
AB0 Sistemi ve Karl Landsteiner
Aslında bilinen 300 kan grubu vardır ama AB 0 adı verilen en yaygın gruplama
sistemi, anne babadan miras alınan A ve B adı verilen iki antigenin varlığı veya
yokluğu üzerine kurulmuştur.
1902 yılında Avusturya kökenli ABD'li bilimci Karl Landsteiner tarafından keşfedilen AB0 kan gruplama sistemi, A ve B antijenlerinin varlığı veya yokluğuna dayanır ve kan gruplarımızı A, B, AB ve 0 olmak üzere dörde ayırır.
Bu sistem, insanlarda ve bazı hayvan türlerinde bulunan farklı kan gruplarını sınıflandırmamızı sağlar.
Hayvanlarda Kan Grupları
İnsanların dışında, domuzlar, inekler, köpekler ve kediler gibi hayvanların da kendi kan grupları vardır. Bu çeşitlilik, kan gruplarının sadece insanlara özgü olmadığını gösterir.
Örneğin, domuzlarda 16, ineklerde 12, köpeklerde 7, kedilerde ise 2 farklı kan gurubu tespit edilmiştir.
Kan Uyumluluğu ve Transfüzyonlar
Kan grupları arasındaki uyumsuzluk, transfüzyonlar sırasında ciddi sorunlara yol açabilir.
Kan gruplarından bazıları birbirleri ile uyumlu olabilir ve diğer gruptan kan alabilir veya verebilir. Uyumsuz kan gruplarında ise karşı tarafın savunmacı antigenleri gelenleri düşman görüp savaş açarak kanda pıhtılaşmaya, böbrek rahatsızlıklarına hatta ölüme sebep olabilirler.
Sağlık açısından, tedavilerde kan gruplarının bilinmesi hayati önem taşımaktadır. İşte kan grupları ve aralarındaki alışverişler:
Kan grubu => Kanın alınabileceği grup => Kanın verilebileceği grup
A => A, 0 => A, AB
B => B, 0 => B, AB
AB => A, B, AB, 0 => AB
0 => 0 => A, B, AB, 0
AB grubu herkesten kan alabilirken, 0 grubu herkese kan verebilir. Bu bilgi, acil durumlarda hayat kurtarıcı olabilir.
Tahmin edin bakalım. Allah korusun savaş çıktı. Kan ihtiyacının yoğun, test zamanının az olduğu
böyle kötü zamanlarda, kan bankasında mümkün olduğu kadar hangi kan grubunun olması sağlanır?Cevap: sıfır grubu kan depolanır.
Her bir damla kanın, içinde barındırdığı gizemler ve hayat kurtarıcı gücü ile vücudumuzdaki önemi yadsınamaz. Kan gruplarımızın bizi nasıl şekillendirdiğini ve hayatta kalmamız için nasıl bir araya geldiğini anlamak, yaratılışın ve bilimin en büyüleyici yolculuklarından biridir.
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
