Turhan Şahin yazdı
(Salih Zeki Bayraktar’ın Anılarında)
65 yaşını aşana kadar süvari astsubayı olarak görev yapmış olan Salih Zeki Bayraktar çocukluğunda yaşadığı Yunan İşgali günlerinin İnegöl’ündeki anılarını torunu Serdar Bayraktar’a anlatmış. Serdar Bayraktar’da dedesinin anlattıklarını kaleme almış. 1979 yılı Eylül-Ekim-Kasım aylarında ilçemizde haftalık olarak yayın yapan “Bizim İnegöl” gazetesinde yayınlamış. Serdar Bey, dedesinden muhariptir diye bahsediyor, bir ölçüde de haklı sayılır. Çünkü Salih Zeki Bayraktar çocuk yaşta olmasına rağmen ilçemizdeki Yunan İşgalinin Mahmudiye Mahallesindeki sürecini en ince detayına kadar yaşamış bir kişi.
Salih Zeki Bayraktar; süvari astsubay olarak Kemal Balıkesir ve Saffet Pozantı adlı generallerimizin emrinde ve yakınında uzun süre hizmet etmiş. Yazı dizisi yalnızca Yunan İşgalinin İnegöl boyutunu kapsamıyor. Astsubay olarak görev yaptığı Ayvalık Bölgesindeki süreci de araştırmış, bizlere aktarmış. Fakat ben yalnızca İnegöl boyutunu doğru anlama ve anlatma çabası içinde olacağım.
93 HARBİ MUHACİRİ
Salih Zeki Bey aynı zamanda 93 Harbi (1877-78 Osmanlı Rus Savaşı) muhaciri bir aileye mensup. 93 Harbinin İnegöl’ün demografik yapısına etkisini de bildiğimden ve hikayenin de gerçekten dramatik olduğunu düşündüğüm için, aileyi de tanıma ve tanıtmaya çalışacağım.
Salih Zeki Bey’in dedesi Selman Bey; Bulgaristan Hasköy’de yaşayan çiftçi bir Türk. 93 Harbi sonrası bölgedeki birçok Türk gibi ailesiyle birlikte Anadolu’ya göç etme kararı almış. Eşini ve iki kızını yanına almış. Eşini yitirmiş Cemile adlı bir komşu kadın da çocukları ile onlara katılmış birlikte yola koyulmuşlar. Tabii ki bu yolculuk elini kolunu sallaya sallaya, güvenli bir yolculuk olmamış.
ORMANLARDA SAKLANDILAR
Düşmanla karşılaşma korkusu ile ormanda ya da bir dere kenarında saklanır, geceleri yol almaya çalışırlarmış. Aynı yolculuğu yapanların birçoğu çeşitli saldırılarda canlarını kaybetmişler. Selman Usta, Cemile Hanım ve beraberindekiler İnegöl’e, Mahmudiye Mahallesine gelip yerleşmişler. Selman Usta; Ömer Usta Sokağında iki katlı, Cemile Kadın da aynı bölgede medrese yakınındaki çıkmaz sokakta tek katlı bir eve yerleşmiş. Yanlarında getirebildikleri paralarla Deydinler ve İsaören Köylerinde 15-20 dönüm kadar bir kısmı tapulu bir kısmı da tapusuz tarlalar alabilmişler.
Cemile Kadın Büyük oğlu Salih ve küçük oğlu Mustafa ile bu tarlaları ekip biçmeye başlamış, ortanca oğlu Ahmet’i de Kemalpaşa Mahallesi’nde Karadeniz kökenli bir bakırcı-kalaycı ustasının yanına çırak olarak vermiş. Birinci Dünya Savaşı’nda Galiçya Cephesine gönderilen oğlu Salih geri dönememiş, şehit olmuş. Selman Usta’nın kızı Adile ile Cemile Kadının oğlu Ahmet evlendirilmiş. Bu evlilikten bir yıl sonra doğan çocuğa Galiçya’da şehit düşen amcasının ismi ile birlikte Salih Zeki adı verilmiş. Salih Zeki henüz yedi aylık iken anne Adile ince hastalıktan ölmüş. Salih Zekiyi de babaanne büyütmüş.
Baba Ahmet ve amca Mustafa da Çanakkale Savaşına katılırlar. Amca Mustafa Çanakkale’de şehit olur, baba Ahmet ise yaralanır hava değişimine eve gönderilir. İyileşince de Yemen’e cepheye gider o da orada şehit olur. Bu ailedekine benzer dramlar o günün İnegöl’ünde hemen her ailede yaşanmıştır.
