Bu konuda yapılan son açıklamalar, hukuk ve etik açısından önemli ipuçları barındırıyor. Din İşleri Yüksek Kurulu'nun 12.07.2017 tarihli açıklaması ile bu konu yeniden gündeme geldi.
Alacak ve Borç İlişkisinde İslami Perspektif
Peygamberimiz (s.a.v) ve Hz. Ömer'den Tarihi Örnekler
Peygamberimiz (s.a.s.), borcunu ödeyemeyen Muaz b. Cebel’in malını borcu karşılığında satmıştır (Beyhakî, es-Sünenü’l-kübrâ, 6/80 [11260]; Dârekutnî, es-Sünen, 5/413 )
Halife Hz. Ömer de hac yolunda ticaret yaparken iflas eden bir kimsenin kalan mallarının, alacaklıları arasında taksim edilmesine hükmetmiştir (Muvatta’, Vasıyyet, 8).
Piyasa değerinde veya ona yakın bir fiyatla satılan hacizli malları satın almakta normal şartlarda bir sakınca gözükmemektedir.
Hacizli Malların Satışında İslam Hukuku
Piyasa değerinde veya ona yakın bir fiyatla satılan hacizli malları satın almakta bir sakınca yoktur. Ancak, Hanefîlerden İbn Âbidîn ve Şâfiî âlimlerden Nevevî gibi isimler, malların değerinin çok altında satılması durumunda farklı görüşler sunmuşlardır.
İbn Âbidîn icralı malların değerinin çok altında satılması durumunda akdin fasit olacağını söylemiştir.(İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 5/59),
Nevevî ise bu tür satışın geçerli olmakla birlikte bu malın satın alınmasının mekruh olacağını söylemiştir (Nevevî, Ravdatü’t-tâlibîn, 3/420).
Bu tür durumlarda borçlunun mağduriyetinden yararlanmak etik açıdan tartışmalı bir konudur.
İcradaki malların değerinin çok altında satılması, borçlunun mağduriyetinden yararlanmak anlamına gelir. Bu sebeple hacizli malı satın almak isteyen kimsenin fiyatlandırmayı mümkün mertebe borçlunun mağduriyetini azaltacak şekilde gerçekleştirmesi hakkaniyete uygun olur.
Bu yazıyı hazırlayan biri olarak şunu da vurgulamak isterim; halk arasında icraya düşmüş mallarla ilgili "ahlı mal" diye bir tabir var. İcra istenmeyen bir durumdur. İcraya düşen mal, sahipleri arasında üzüntüye, bedduaya, gözyaşına sebep olabilmektedir.
Bir çok aile, kadın, çocuk hatta yetimler icraya düşen mülkler sebebiyle mağdur olabilmektedir. Manevi açıdan değerlendirdiğinizde ve işin takva yönüne baktığınızda, icraya düşen malı fırsat görerek, borçlunun mağduriyetinden faydalanarak bu tür malları almakta pek hayır gözükmüyor.
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
