Akciğer kanseri yıllardır “sigara içenlerin hastalığı” olarak bilinse de, son yıllarda yapılan araştırmalar bu hastalığın sigara kullanmayan kişilerde de hızla arttığını gösteriyor. Üstelik uzmanlar, bu artışın arkasında tek bir büyük risk faktörünün olduğuna dikkat çekiyor: Radon gazı.
Türkiye’de çok bilinmeyen bu tehlike, günlük yaşamda fark edilmeden solunan bir gaz olduğu için risk daha da büyüyor.
Aşağıda akciğer kanserinin gizli nedeni, kimlerin daha fazla risk altında olduğu ve bu tehlikeye karşı nasıl önlem alınabileceği halkın anlayacağı sade bir dille anlatıldı.
Radon Gazı Nedir ve Nereden Çıkar?
Radon, toprak ve kayalarda doğal olarak bulunan uranyumun zamanla çözünmesi sonucu ortaya çıkan renksiz, kokusuz, tatsız bir gazdır.
Gözle fark edilmediği için evlerin içine sızdığında anlaşılması oldukça zordur. Evlerin özellikle alt katlarında, bodrum dairelerde ve havalandırması yetersiz yapılarda daha yüksek seviyelere ulaşabilir.
Neden Sigara İçmeyenlerde De Kanser Yapıyor?
Radon gazı solunduğunda akciğerlere yapışıyor ve uzun vadede hücrelerde hasara yol açıyor.
Bilimsel verilere göre radon, sigaradan sonra akciğer kanserinin ikinci büyük nedeni olarak kabul ediliyor.
Hatta sigara içmeyen kişilerde akciğer kanserinin en sık görülen nedeni radon olarak gösteriliyor.
Yani kişi hayatı boyunca sigara içmese bile, radon gazına uzun süre maruz kaldığında ciddi risk altında olabiliyor.
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
- Alt kat veya toprak seviyesine yakın evde yaşayanlar
- Evleri havalandırma alışkanlığı düşük olanlar
- Kapalı ortamlarda uzun süre zaman geçirenler
- Eski binalarda yaşayanlar
- Radyasyona duyarlı bünyeye sahip kişiler
Evlerde yapılan ölçümlerde bazı bölgelerde radon seviyelerinin normalin oldukça üzerinde olduğu görülüyor. Bu nedenle risk tamamen yaşam alanıyla ilgili bir durum olabiliyor.
Belirtiler Neden Geç Fark Ediliyor?
Radon kaynaklı akciğer kanseri, genelde sessiz ilerleyen bir tabloya sahiptir.
Erken dönemde çoğunlukla belirti göstermez. Şikâyetler ortaya çıkmaya başladığında ise hastalık çoğu kez ilerlemiş aşamalara ulaşmıştır.
En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Uzun süre geçmeyen öksürük
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
- Sık tekrarlayan bronşit ve zatürre
- İştahsızlık ve kilo kaybı
Bu belirtiler diğer solunum yolu hastalıklarıyla karıştırıldığı için teşhis gecikebilir.
Evlerde Radon Ölçümü ve Alınabilecek Önlemler
Radon tehlikesi fark edilmediği için en güvenilir yöntem evde radon ölçümü yapmaktır.
Bu ölçüm için kullanılan dedektörler oldukça basit cihazlardır ve içerideki gaz yoğunluğunu tespit eder.
Alınabilecek temel önlemler:
- Evi düzenli havalandırmak
- Bodrum ve alt katlarda nem ve hava sızıntısını azaltacak yalıtım yapmak
- Zeminden sızmayı engelleyen kapatıcı malzemeler kullanmak
- Uzun süre kapalı kalan odaları sık sık kontrol etmek
Özellikle yeni ev alırken radon ölçümünün yapılması büyük önem taşıyor.
Uzmanlara Göre En Sağlam Korunma Yöntemi
Uzmanlar, hem sigara kullanımının azaltılması hem de radon seviyelerinin kontrol altına alınması halinde akciğer kanseri riskinin büyük oranda düşeceğini belirtiyor.
Yani sadece sigarayı bırakmak yeterli değil; yaşam alanının güvenli olması da bir o kadar önemli.
