Seyahat ederken ibadetlerimizi nasıl yerine getireceğimiz önemli bir konu.
Bu haberimizde, Diyanet İşleri Yüksek Kurulu'nun açıklamaları ışığında, yolculuk esnasında ulaşım aracında namaz kılmanın hükümlerini ve pratik çözümlerini ele alıyoruz.
Ulaşım Araçlarında Namaz Kılmanın Hükmü
Farz Namazlar Ulaşım Araçlarında Kılınabilir mi?
Seferi hükmünde olanlar için ulaşım araçlarında farz namaz kılmak, bu araçların sınırlamaları nedeniyle uygun görülmemektedir.
Otomobil, otobüs, uçak ve tren gibi taşıtlarda nafile namaz kılmak caizdir. Ancak farz namazlar için aynı durum söz konusu değildir. Bu araçlarda namazın rükünleri olan kıyam, rükû, secde ve kıbleye yönelme gibi şartları yerine getirmek genellikle mümkün olmamaktadır.
Resûlullah (s.a.s.) nafile namazlarını binek üzerinde kılarken, farz namazlar için bineğinden inip kıbleye yönelerek kılmayı tercih etmiştir.
Farz namazın kıyam, rükü, secde, kıble gibi farzları tam yerine getirilemediği için normalde ulaşım araçlarında farz namaz kılmak mümkün değildir.
“Peygamber Efendimiz (s.a.s.) nafile namazlarını bineği üzerinde, hangi istikamete dönmüş olursa olsun kılarken, farz namazları kıbleye yönelerek kılardı.” (Buhârî, Salât, 31)
Zaruret Durumlarında Ulaşım Araçlarında Farz Namaz Kılmak
Fakat bazı zaruret hallerinde, örneğin can ve mal tehlikesi ya da uygun bir yerin bulunamaması durumunda, farz namazların binek üzerinde kılınması caiz kabul edilmiştir.
Cana veya mala zarar gelme korkusu, zeminin çamurlu olması veya uygun bir namaz kılma yerinin bulunmaması gibi zaruret hallerinde, binek üzerinde farz namaz kılmak da caizdir.
Nafile Namazlar Ulaşım Araçlarında Kılınabilir
Ulaşım araçlarında nafile namazlar kılınabilir. Bu namazlar, ayakta kılınamayacak durumda olunduğunda, oturarak ve îmâ ile (işaretle) yapılabilir.
Eğer mazereti sebebiyle kişi araç içinde namaz kılmak zorunda kalırsa; araç içinde hareketlilik nedeniyle namazın farzları yapılamıyorsa, oturularak da namaz geçerli kabul edilir.
Namazları Cem Etmek: Seyahat Edenler İçin Pratik Çözüm
Seferi hükmünde olanlar için bir diğer çözüm yolu ise namazları cem etmektir. Cem, öğle ve ikindi, akşam ve yatsı namazları arasında yapılabilir.
Bu namazlar, ya cem-i takdim ya da cem-i tehir yöntemiyle kılınarak, yolculuk esnasında namaz kılma imkânı sağlar. Bu uygulama, özellikle seyahat eden müslümanlar için büyük kolaylık sunmaktadır.
Cem Etme İşlemi Nasıl Gerçekleştirilir?
Seferi hükmünde olanlar için Cem, yalnızca öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazları arasında yapılabilir. Öğle ile ikindi namazlarının cemi, ikindiyi öğle vaktinde (cem-i takdim) veya öğleyi ikindi vaktinde (cem-i tehir) kılmak şeklinde olur.
Akşam ile yatsı namazlarının cemi de yatsıyı akşam vaktinde (cem-i takdim) veya akşamı yatsı vaktinde (cem-i tehir) kılmak şeklinde gerçekleştirilir.
Cem Ederken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Cem edilecek namazlar ara verilmeden peş peşe kılınır.
Cem-i takdim halinde birinci namaza başlarken, cem-i tehir halinde ise birinci namazın vakti içinde cem yapmaya kalben niyet edilir.
Geçmişte Seyahat ve Namaz Kılma Şekilleri Nasıldı?
Peygamber Efendimiz zamanında ve müctehid imamlar döneminde günümüzdeki modern ulaşım araçları bulunmamaktaydı. O dönemlerde binek hayvanları ve gemiler kullanılırdı. İnsanlar genellikle kendi hayvanlarıyla yolculuk eder ve diledikleri zaman mola verebilirlerdi. Bu sebeple hayvan sırtında namaz kılma zorunlulukları nadiren ortaya çıkardı.
Gemide seyahat edenler ise, gemi duruyorsa normal bir zemindeymiş gibi kıbleye yönelerek rükû ve secde yaparak namazlarını kılarlardı. Gemi hareket halindeyken ise, imkanları elverdiğince ayakta rükû ve secdeyi yaparak, geminin hareketine göre kıbleye yönelerek namazlarını kılmaya çalışırlardı. Buna güçleri yetmediği takdirde oturdukları yerden rükû ve secde yaparak namazlarını eda ederlerdi.
Günümüz Ulaşım Araçlarında Namaz Nasıl Kılınır?
Seferi hükmünde olanlar için günümüzde otobüs, tren ve uçak gibi araçlarla seyahat edenler için ayakta ve kıbleye dönerek namaz kılmak çoğu zaman mümkün olmadığından, oturdukları yerde ima ile namaz kılabilirler.
Bununla birlikte, namazlarını yolculuk öncesinde, sonrasında veya mola yerlerinde cem ederek de kılabilirler.
Gemiyle Seyahat Edenler İçin Namaz Kılma Yöntemleri
Gemi gibi daha geniş ulaşım araçlarında, namazın kıbleye yönelerek ve rükû ile secde yapılması mümkündür. Ancak gemi hareket halindeyken ayakta namaz kılmak zor olduğunda, oturarak ve îmâ ile de namaz kılınabilir.
Ayrıca gemide namaz cemaatle kılınabilir, bu da gemi seyahatlerinde önemli bir kolaylık sağlar.
“Gemide seyahat ederken, eğer ayakta durulabiliyorsa kıbleye yönelerek ve rükû ile secde yaparak namaz kılınmalıdır. Geminin hareketine göre namaz da adapte edilir.” (Kâsânî, Bedâi‘, 1/109)
Otobüs Firmalarına Tavsiye: Namaz Vakti Ayarlamaları
Otobüs firmalarına da namaz vakitlerine duyarlı olmaları tavsiye edilmektedir.
Yolcuların dinî ihtiyaçlarını gözetmek amacıyla mola yerlerinin namaz vakitlerine denk gelecek şekilde düzenlenmesi, seyahat edenlerin ibadetlerini rahatça yapabilmelerini sağlar.
Sonuç: İhtiyaç ve Zorunluluk Halinde Çözümler Mevcut
Sonuç olarak, ulaşım araçlarında farz namazlar genellikle kılınamaz, ancak nafile namazlar ve cem uygulamaları Müslümanlar için uygun çözümler sunmaktadır. Kaynak: Din İşleri Yüksek Kurulu (12.07.2017)
Maddeler Halinde Konunun Özeti
-
Farz Namazların Kılınması:
- Ulaşım araçlarında (otomobil, otobüs, uçak, tren) farz kılınması normal şartlarda uygun görülmez. Kişi araç dışında normal şartlarda namazını kılabilme imkanına sahipse araçta namaz kılması caiz değildir.
- Çünkü namazın kıyam, rükû, secde ve kıbleye yönelme gibi farz unsurlarının tam olarak yerine yerleştirilmesi mümkün değildir.
-
Nafile Namazların Kılınması:
- Nafile namazlar, ulaşım araçlarında kılınabilir.
- Peygamber Efendimiz (sas) nafile namazları binek üzerinde, yön bağımsız olarak kılmıştır.
-
Zaruret Hallerinde Farz Namaz Kılınması:
- Cana veya mala zarar gelme korkusu, yerin çamurlu olması gibi durumlarda, binek üzerinde farz namaz caiz görülmektedir.
-
Gemiyle Seyahat Edenlerin Namaz Uygulamaları:
- Gemide, ayakta namaz kılmak ve kıbleye dönmek esastır.
- Ayakta kılma gücü olduğunda oturarak ve mümkünse rükû-secde yapılması tavsiye edilir.
- Gemide cemaatle namaz kılma imkânı da vardır.
-
Namaz Cem Etme Uygulaması:
- Cem, öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazları arasında yapılabilir.
- Cem-i takdim (ilk namaz vakti içinde) veya cem-i tehir (ikinci namazın vaktine kadar) şeklinde uygulanır.
- Cem edilecek namazlar, ara verilmeden peş peşe kılınır.
-
Ulaşım Araçlarında İbadet Kolaylıkları:
- Günümüzde otobüsler, tren ve uçak gibi araçlarda namaz, genellikle oturularak ve îmâ yöntemiyle kılınabilmektedir.
- Ayrıca yolculuk öncesi, sonrasında veya mola yerlerinde cem namazı da tercih edilmektedir.
- Otobüs firmalarının, namaz vakitlerini göz önünde bulundurarak mola zamanlarını düzenlemeleri tavsiye edilmektedir.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!