Böcek yemek söz konusu olunca çoğumuz iğreniriz. Bir zamanlar insanların beslenme listesinde yer alan hala da bazı ülkelerde menüde yer alan böcekler, modern zamanlarda çoğumuz için sadece birer iğrenç varlık.
Ancak böcekler, yüksek protein değerleri ve çevresel faydalarıyla yeniden gündemde. Avrupa Birliği'nin cırcır böceği tozunu gıda maddeleri içinde kullanma kararı, bu tabuyu yıkabilir mi?
İnsanların gıda tüketim alışkanlıklarını, kalori değerleri ve beslenme dengesi değil, inançlar, örf,adet ve gelenekler belirlemiştir. Kültürden kültüre yiyecek ve içecek tercihi değişebilmektedir.
İslam'ın da yiyecek ve içecekler konusunda koyduğu çok önemli ölçüler vardır. Yazımızın sonunda yemekler ve içecekler konusunda bu ölçüleri paylaşmaya çalışacağız.
Böcekler de bir besin kaynağı mı?
Böcekler bol miktarda protein içeriyor. Böcekler yağsız sığır etinden daha az yağ içerirler,
içlerinde bol miktarda kalsiyum, demir, çeşitli mineraller ve vitamin vardır.
Böcekler, özellikle çekirgeler, örümcekler ve karıncalar, protein açısından oldukça zengin.
Örneğin, çekirge %50-75,
örümcek %64
ve karınca %24 protein içerirken,
tavuk %23,
balık %21,
sığır eti %20
ve kuzu eti ise %17 protein barındırır.
Bu yüksek protein değerleri, böcekleri potansiyel bir gıda kaynağı olarak ön plana çıkarıyor. Ancak....
Böcek yemenin çevresel faydaları var mı?
Böceklerin yetiştirilmesi, geleneksel hayvancılığa kıyasla çok daha az çevresel etkiye sahip. Daha az su tüketimi, daha düşük karbon ayak izi ve daha az yem gereksinimi, böceklerin çevre dostu bir alternatif olmasını sağlıyor.
Eğer insanlık böcek yeme alışkanlığına kavuşabilseydi, besi hayvancılığı için ayrılan araziler bugün orman olarak korunabilecekti. Ancak...
Dünya çapında böcek tüketimi ne durumda?
Halihazırda dünyada 500'e yakın böcek türü gıda olarak tüketiliyor ve bu türlerin %40'ı Meksika'da üretiliyor.
Avrupalılar böcek yeme konusunda tereddütlü olsa da, Afrika, Asya ve Orta Amerika'da birçok böcek türü geleneksel mutfakların vazgeçilmez bir parçası.
Afrika'da değişik çekirge türleri ve iri kelebek tırtılları yenir. Tayland'da bir tür iri su böceği, Yeni Gine'de ağustos böceği, Japonya'da kızartılmış yaban arısı, soslarla karıştırılıp yenmektedir.
Karasinekler ve hamamböcekleri gibi böcekler çoğunlukla bakteri taşırlar, bunların yenmesi zararlıdır.
Gerçek şuki bütün böcekler parazit taşıdıklarından, iyi bir temizleme ve pişirme yapılmadığında insana zarar verirler.
Tüylü böcekler boğazı tahriş eder, renkli böcekler ise çoğunlukla zehirlidir. Tecrübe edilmeyen ve uzmanları tarafından onaylanmayan böcekler yenildiğinde kişiyi zehirleyebilir, başka sağlık sorunlarına da yol açabilir.
Avrupa'da Böcek yeniyor mu?
Avrupa'da gıda olarak böcek tüketimi yeni bir olgu olmakla birlikte, Avrupa Birliği'nin cırcır böceği tozunun gıda ürünlerinde kullanımına onay vermesi, bu tabunun yıkılmasında önemli bir adım olarak görülüyor. Bu kararla birlikte, kriket unu içeren ürünlerin üretimi ve tüketimi Avrupa'da artabilir.
Gelecekte Böcekler, yüksek besin değerleri ve çevresel faydalarıyla, gelecekte soframızda yer alabilir. Avrupa Birliği'nin bu adımı, böceklerin gıda olarak kullanımını normalize edebilir ve belki de bir gün, cırcır böceği tozu içeren bir makarnayı hiç düşünmeden tüketebiliriz.
İslam dinine göre Böcek Yemek caiz mi?
İslam dini temel ölçü olarak insana zararlı olan, sağlık yönünden zararlı olan, pis, iğrenç kabul edilen tüm yiyecek ve içecekleri yasaklamıştır.
Bu konuda da Müslümanın temel ölçüsü Kuran-ı Kerim ve Peygamberimizin sünnetidir.
Yüce Allah (c.c.) Kuran-ı Kerim'de şöyle buyurur: “Allah size murdar eti leşi, kanı, domuz etini ve Allah’tan başkası adına kesilmiş olanı haram kıldı…” (el-Bakara, 2/173).
Hz. Peygamber’in (s.a.s) helal ve haramları açıklama ve bildirme hususundaki görevi ile ilgili olarak Kuran-ı Kerim'de şöyle buyrulmaktadır: “…Peygamber onlara iyiliği emreder ve onları kötülükten sakındırır; yine onlara temiz olan şeyleri helal, pis olan şeyleri de haram kılar…” (A’raf, 7/157)
Bir rivâyette Ashab-ı Kiram efendilerimiz şöyle haber vermektedir: “Resûlullah (s.a.s.) azı dişi bulunan yırtıcı hayvanların ve pençesiyle avlanan yırtıcı kuşların etlerinin yenmesini yasaklamıştır.” (Müslim, Sayd, 15-16)
İslam dininde bazı böcekler helal kabul edilir. Ancak haşarat olarak da isimlendirilen böcekler, yani toprak içinde yuvası olan küçük hayvanlar, helal değildir.
İşte dinimize göre yenilmesi caiz olmayan hayvanlar; Domuz, azı dişleri ve penceleri ile beslenen leş yiyici vahşi hayvanlar, Fare, akrep, yılan çeşitleri, kertenkele, timsah, kene, semender, kurbağa, kaplumbağa, salyangoz, arı, sivrisinek, karasinek, köstebek, kirpi, tahtakurusu, bit, pire vb
Şafii ve Maliki mezheplerinde kirpi ve kertenkele yenebiliyor.
İslamiyet'te, toprak içinde yuvası olan küçük hayvanlar haricinde, cırcır böceği ve çekirge gibi bazı böceklerin tüketimi serbest bırakılmıştır.
Diyanet İşler Başkanlığı, çekirge yemenin dinimizde bir sakıncası olmadığını açıklamış, bu canlılar helal hayvanlar grubunda yer almaktadır.
Yengeç, ıstakoz, karides, kalamar ve midye gibi ürünlerin üretimi ve tüketimi helal kabul edilmiştir.
Hazırlayan : Ayhan Talha Bayraktar
