İslam geleneğinde kandil gecelerinin manevi atmosferi, nasıl daha verimli değerlendirilebilir? İşte, bu soruların yanıtları ve Hz. Peygamber'in (s.a.s.) bu müstesna zamanlarda sergilediği tavsiye ve uygulamalar.
Mübarek Geceler Nasıl İhya Edilmeli?
Kandil Gecelerinde Yapılacak Özel İbadetler Var mı?
İslam inancında kandil geceleri, özel bir namaz veya ibadet şekli ile değil, genel anlamda ibadet ve dua ile değerlendirilmesi gereken zamanlar olarak görülür.
Hz. Peygamber (s.a.s.), Receb ayı girdiğinde “Allah’ım! Receb ve Şaban’ı bize mübarek kıl ve bizi Ramazan’a ulaştır.” diye dua etmiştir.
Hz. Peygamber (s.a.s.), bu özel zamanları, oruç tutarak, dua ederek, Kur’an okuyarak ve nafile namazlar kılarak değerlendirmiştir. Ancak bu gecelere özgü belirli bir namaz veya ibadet şeklinden bahsetmemiştir.
Mübarek gün ve geceleri, bağışlanma ve hayatımıza çekidüzen vermek için fırsat anı olarak görmemiz gerekmektedir.
Müminler kandil gecelerinde, hayatlarının gidişatını gözden geçirmeli; hata ve günahları için tövbe etmeli, dua ederek, Kur’ân-ı Kerîm okuyup anlamaya çalışarak, kaza veya nâfile namaz kılarak bu fırsatları değerlendirmelidirler.
Kandil gecesi münasebetiyle:
1-Camiye, cemaate, sohbete gidebiliriz.
2- Akrabalarımızı, büyüklerimizi ziyaret edebiliriz.
3-Ev halkına, çocuklara hediyeler alıp ikramda bulunabiliriz.
4- Uzaktaki eş ve dostlarımızı arayarak dua edebiliriz.
5- Fakir ve ihtiyaç sahiplerine sadaka verip yardımda bulunabiliriz.
6- Küs olanlar barışmak için bu geceyi vesile kılabilir.
7- Boy abdesti alarak tevbe istiğfarda bulunabiliriz.
8- Ölmüşlerimiz için Yasin, Tebareke vb Kuran-ı Kerim okuyabiliriz.
9-Mezarlık ziyareti yapabiliriz.
10- Ev halkı ile toplanıp sohbet ve muhabbet yapabiliriz.
11- Nafile namaz kılabiliriz.
12- İlmi kitaplar okuyabiliriz.
Üç Aylar ve Oruç
Üç Ayların Önemi ve Oruç Tutmak
Receb, Şaban ve Ramazan ayları, İslam'da mübarek kabul edilen üç aydır ve bu aylarda yapılan ibadetlerin faziletli olduğuna inanılır.
Ramazan ayında oruç tutmak farzken, Receb ve Şaban'da nafile oruçlar müstehaptır. Hz. Peygamber, bu aylarda daha fazla nafile oruç tutmuş ancak hiçbir ayı tamamen oruçlu geçirmemiştir.
Receb ve Şaban aylarında ; Hz. Peygamber’in (s.a.s.) diğer aylara oranla daha fazla nâfile oruç tuttuğu, ancak Ramazan’ın dışında hiçbir ayın tamamını oruçlu geçirmediği hadis kaynaklarında yer almaktadır.
Receb ve Şaban aylarının aralıksız olarak oruçlu geçirilmesinin dinî bir dayanağı yoktur. Kişi, sağlığı müsait olup güç yetirdiği takdirde bu aylarda dilediği kadar nâfile oruç tutabilir.
Kandil Günleri Oruç Tutmak Müstehap mıdır?
Kandil gecelerinin ertesi gününde oruç tutmanın müstehap olduğu, özellikle Şaban’ın on beşinci gecesi için Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafından tavsiye edilmiştir. Bu tavsiye, Allah'ın rahmet ve bağışlamasının yoğun olarak tecelli ettiği inancıyla desteklenir.
Kandil gecelerinin gündüzlerinde yani geceyi takip eden ertesi günde oruç tutmak müstehaptır.
"O gece ibadet ediniz, gündüzünde de oruç tutunuz."
Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Şaban’ın on beşinci gecesi, berat gecesi olduğunda o gece ibadet ediniz, gündüzünde de oruç tutunuz. Allah o gece güneşin batmasıyla dünya semasına (rahmeti ile) tecelli eder ve fecir doğana kadar şöyle buyurur: ‘Yok mu benden af isteyen onu affedeyim, yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim, yok mu bir musibete uğrayan ona afiyet vereyim, yok mu isteyen'…
ifadesi, bu inancın bir yansımasıdır.
Kandillerde Oruç Tutmak
Kandil geceleri için oruç tutmanın dinî bir gereklilik olmadığı ancak müstehap kabul edildiği belirtilir. Özellikle Berat Gecesi gibi özel günlerde oruç tutmanın faziletli olduğu vurgulanır.
Oruç, geceyi takip eden günde tutulabileceği gibi, önceki günle birlikte de tutulabilir, bu tamamen kişinin tercihine bırakılmıştır.
Dinî açıdan güneşin batmasıyla önceki gün sona erer ve yeni bir gün başlar. Gece gündüzden önce gelir.
Örneğin Ramazan ayı, Şaban ayının son gününde güneşin batışıyla başlar ve o gece teravih namazı kılınır. Ramazan’ın son gününde güneşin batışıyla Şevval ayı başlar ve Ramazan ayı bittiği için o gecede teravih namazı kılınmaz.
Cuma günü de perşembe günü akşam vaktinin girmesiyle başlar ve cuma günü akşam ezanına kadar devam eder.
Bu sebeple kandil geceleri için özel otuç tutmak isteyenler, geceyi takip eden gün oruç tutarlarsa daha doğru yapmış olurlar. Ancak Kandilin karşılandığı gün de oruç tutulabilir.
Hz. Peygamber (s.a.s.), Zilhiccenin ilk dokuz günü, pazartesi ve perşembe günleri, âşûrâ ve arefe günü, Hicri ayların başında, sonunda ve ortasında oruç tutardı.
Velhasıl, bu mübarek zamanları en iyi şekilde değerlendirme yolu, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) sünneti ışığında yaşamak ve güzel bir ahlaka sahip olmaktır.
Hazırlayan: Ayhan Talha Bayraktar
