Îsabeyzade İshak Paşa, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1469 yılında sadaret makamına getirilince -medrese kısmı hariç- İnegöl'de görkemli bir imaret yaptırmıştır . Cami, kervansaray, hamam, türbe ve dükkanlardan oluşan bu hayri tesisini 1469 yılında halkın hizmetine sunmuştur.
1481 yılında Sultan II. Beyazıt tarafından ikinci defa sadaret makamına getirilince de Îsabeyzade İshak Paşa, bu defa İnegöl'deki imaretine bir de medrese ünitesi ilave ederek İnegöl'de örgün eğitimin başlamasını sağlamıştır .
Aynı zamanda Bedre deresi'nin suyunu bir kanal aracılığı ile kasaba merkezine naklederek -terkos sistemi ile- hem mahalle çeşmelerinden hem de imaret şadırvanından akıtmıştır.
1482 yılında sadaretten azledilerek ikinci defa Selanik valiliği'ne atanınca burada da İnegöl'de inşa ettirmiş olduğu cami merkezli imaret gibi benzeri bir imaret inşa ettirerek hizmete açmıştır.
İshak Paşa'nın İnegöl'deki imaretinin hazire bölümünde eşi Tacünnisa Sultan Hatun Türbesi de yer almış bulunmaktadır.
Îsabeyzade İshak Paşa, Anadolu beylerbeyliği'ne atandığı 1461 yılından itibaren başta Ankara, Kütahya, İnegöl, Bursa, Edirne, Selanik ve İstanbul'da yaptırmış olduğu hayri eserleri ile ilgili ayrı ayrı birer vakfiye düzenleterek bunların tescil işlemlerini gerçekleştirdikten sonra 1486 yılında bu kerre vakfiyelerinin hepsini bir araya getirerek vefatından bir yıl önce-Selanik'teki hayratı dışında kalan tüm vakıf hayratını içine alan bir Arapça birleştirilmiş bir vakfiye düzenleterek yasal olarak bunun da tescilini yaptırmıştır.
1487 yılında vefat edince de bu kerre varisleri, Selanik'teki hayri eserleri ile ilgili bir ''takriri vakfiye'' düzenleterek mahkemece onaylanmasını sağlamışlardır .
Ayrıca Ankara'da inşa etmeyi planladığı hamamın yapımı için de yine varisleri tarafından takriri bir ''zeyl- vakfiye" düzenletilerek mahkemece bunun da tescilini sağlamışlardır.
Îsabeyzade İshak Paşa, vefatından sonra na'aşının, İnegöl'deki külliyesi dahilinde adına inşa olunacak bir türbeye defin edilmesini de vasiyet etmiştir.
TÜRBE İÇİNDE İSHAKPAŞA'NIN GERÇEK MEZARI YOK
Şukadar var ki defin işi gerçekleşmekle birlikte -konjöktür gereği-İshak Paşa adına türbe yapımı, gerçekleşmemiştir. Bu nedenle 1487 yılında Selanik'te vefat eden İshak Paşa'nın na'aşı, İnegöl'e getirilmiş ve eşi Tacünnisa Sultan Hatun Türbesi'nin dışında, türbe girişine göre sol ön tarafına defin edilmiştir. Kabri üzerine, rumilerle bezenmiş, mermer bir lahid konmuş ve kitabeli mezar taşları ile tezyin olunmuştur.
Ne var ki 1937 yılında İshak Paşa Külliyesi çevresinde yapılan düzenleme sırasında hazirede yer alan bütün mezarlar kaldırılarak cami çevresi, park haline getirilirken İshak Paşa'nın lahit mezarı ve şahideleri de yerinden sökülerek eşi Tacünnisa Sultan Hatun Türbesi'nde koruma altına alınmıştır.
1963 Yılında Vakıflar Genel Müdürlü ğünce İshak Paşa Külliyesi'nin onarılması sırasında Tacünnisa Sultan Hatun Türbesi de onarılmıştır. Bu arada türbe içinde bulunan lahid ve mezar taşları da bir araya getirilerek eşi Tacünnisa Sultan Hatun türbesi içinde İshak Paşa'ya , yapay bir mezar oluşturulmuştur.
RECEP AKAKUŞ HOCA'NIN ESERLERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN AYHAN BAYRAKTAR
