Denizcilik tarihinde köklü bir geçmişe sahip olan gemilerin direklerine Kur'an-ı Kerim asma geleneği, Osmanlı'dan günümüze kadar süregelen manevi bir uygulamadır. Peki, bu geleneğin kaynağı nedir, hangi amaçla yapılır ve günümüzde hâlâ devam ediyor mu?
Bu Gelenek Nasıl Ortaya Çıktı?
Türk denizciliğinde Kur'an-ı Kerim'in gemilere yerleştirilmesi geleneğinin Osmanlı döneminde başladığı düşünülmektedir. Osmanlı donanmasında özellikle Barbaros Hayrettin Paşa ve Piri Reis'in kaptanlık yaptığı dönemde bu uygulamanın yaygınlaştığı belirtilir. Bu geleneğin çıkış noktası ise Osmanlı ordusunun "Sancak Mushafı" uygulamasına dayanır.
Osmanlı'da, savaşlarda kullanılan sancakların en üst noktasına içinde Kur'an-ı Kerim bulunan bir muhafaza yerleştirilirdi. Bu uygulama, ordunun manevi olarak korunmasını ve savaşa çıkarken Allah'ın yardımını dilemesini simgelerdi. Donanmada da benzer bir inançla gemilerin direklerine veya kaptan kamaralarına Kur'an-ı Kerim asılmaya başlandı.
Gemilerin Direklerine Kur’an-I Kerim Asılmasının Amacı Neydi?
Denizciler için gemiler, sadece bir taşıma aracı değil, aynı zamanda hayatlarını emanet ettikleri bir yuvaydı. Özellikle Osmanlı döneminde, denizcilerin uzun ve tehlikeli yolculuklarda kendilerini güvende hissetmeleri için Kur'an-ı Kerim'i gemilerine yerleştirdikleri bilinir.
Bu uygulamanın temel amaçları şunlardı:
- Gemiyi ve mürettebatı deniz kazalarından korumak
- Denizcilerin moralini yükseltmek ve manevi güç sağlamak
- Denizde yol alırken kutsal kitabın rehberliğinden faydalanmak
- Fırtına ve zorlu deniz koşullarında gemiyi Allah’a emanet etmek
Bazı kaynaklara göre, Osmanlı donanmasının sefere çıkmadan önce toplu dualar ettiği ve kaptanların Kur'an-ı Kerim'e el basarak sefere çıktıkları da anlatılır. Bu gelenek, denizcilerin inançlarını ve bağlılıklarını pekiştirmek için uyguladıkları bir ritüel olarak kabul edilirdi.
Günümüzde Bu Gelenek Hâlâ Devam Ediyor mu?
Türk Deniz Kuvvetleri'nde ve bazı özel ticari gemilerde bu gelenek günümüzde de sürdürülmektedir.
- Askerî gemilerde, geminin en yüksek direğinde veya kaptan köşkünde özel bir muhafaza içinde Kur’an-ı Kerim bulunduğu bilinmektedir.
- Denizaltılarda, Kur'an-ı Kerim su geçirmez özel bir muhafaza içinde korunmaktadır.
- Yeni gemi inşa edildiğinde, ya da yeni bir gemi Türk filosuna katıldığında bazı kaptanlar bu geleneği sürdürmek için gemiye Kur'an-ı Kerim yerleştirmektedir.
Diğer Ülkelerde Benzer Uygulamalar Var mı?
Bu gelenek Türk denizciliğine özgü bir uygulama olarak kabul edilir. Osmanlı döneminde yaygınlaşan bu inanç, günümüzde bazı Müslüman ülkelerde de devam etmektedir. Ancak, Batılı ülkelerde veya diğer büyük donanmalarda böyle bir geleneğe rastlanmaz.
Batı dünyasında, gemi direklerine bayrak veya çeşitli denizcilik sembolleri yerleştirilirken, Türk kültüründe Kur'an-ı Kerim'in manevi bir koruma sağladığına inanılır.
Gemilerin direklerine Kur'an-ı Kerim asılması, Osmanlı donanmasının manevi ve kültürel miraslarından biridir. Denizcilerin kendilerini güvende hissetmelerini sağlayan bu gelenek, günümüzde Türk Deniz Kuvvetleri ve bazı sivil gemilerde sürdürülmeye devam etmektedir.
Tarihi ve kültürel açıdan büyük bir öneme sahip olan bu uygulama, Türk denizciliğinin inanç temelli geleneklerinden biri olarak yaşatılmaktadır.
