Jeolog Celal Şengör, Kafa TV, YouTube kanalına konuk oldu. Dünya dönmüyor olsaydı ne olurdu? sorusunu cevaplayan Şengör, bir yüzünün muazzam ısınacağını öteki yüzünün ise muazzam soğuyacağını kaydetti. “Dünyanın dönmesi çok büyük ölçüde dünyanın bir tarafının çok ısınıp bir tarafının çok soğumasına mani oluyor” diyen Şengör, “Güneş dünyayı yuttuğu zaman dünya her halde durmuş olacak ve tabii o zaman biz yok oluyoruz, buharlaşıyor. Zaten insanlığın sonsuza kadar yaşayabilmesi için başka gezegenlere gitmesi şart” diye konuştu.
Şengör, yayında sorulan sorulara şu cevapları verdi;
Dünya dönmüyor olsaydı Merkür gibi olurdu
Hep söylüyorum bunu buy memlekete olunabileceği kadar iyiyim. Dünya dönmüyor olsaydı Merkür gibi olurdu. Dünya dönmüyor olsaydı, bir yüzünü sürekli güneşe çeviriyor olurdu. Bir yüzü muazzam ısınırdı öteki yüzü muazzam soğurdu. Şimdi bugün Merkür’e gittiğiniz zaman Merkür’ün ön tarafı yaşanılamayacak kadar sıcak. Ne kadar sıcak olduğunu tam hatırlamıyorum ama 100 derecenin üstünde. Arka tarafı yaşanılmayacak kadar soğuk. İki yarım kürenin arasında yanılmıyorsam 200-300 kilometrelik bir alan var. Orada yaşayabilirsin. Merkür’de su yok. Çünkü Merkür’ün manto kısmı süpürülmüş gitmiş. Merkür’ün devasa bir çekirdeği var. Şimdi gezegenlere baktığımızda biz şunları görüyoruz. Üste bir kabuk var. Kabuğun altında manto dediğimiz magnezyum ve demir silikatlardan oluşan bir başka küre var. Onun içinde de büyük ölçüde demir alaşımlarından oluşan çekirdek var. Şimdi bu üçlü taş gezegenlerden bildiğimiz bir sıralama. Şimdi Merkür’e bakıyorsun mantosu anormal derecede küçük buna mukabil devasa bir çekirdeği var. Şimdi bu nasıl oldu diye insanlar çok kafa patlatıyorlar. Bir görüşe göre diyorlar ki; Merkür bir başka gezegende çarpıştı bu çarpışma esnasında mantosu süpürülüp gitti.
Merkür’ü sıyırdı geçti
Bir başka görüşe göre diyorlar ki; Bu böyle olmadı bir başka gezegenle olan çarpışmasında öteki gezegen dünyaya çarpması için düşünülen teori gibi Merkür'ü sıyırdı geçti. O sıyırırken de mantoyu söktü götürdü. Peki nerede bu manto? Bir hipoteze göre Merkür’le Güneş arasında volkanoid denen parçalar var. Bunlardan görülemedi çok küçük çünkü ama bu parçalar diyorlar Merkür'ün mantosudur. Bulunursa ilginç olacak ama daha görülemedi. Çünkü Güneş çok parlak, bunlar çok küçük onun için göremiyoruz. Eğer oraya da bir sonda gönderebilirsek belki oradalarsa onlar da keşfederiz.
Dünyanın dönmesi bütün gezegenlerle aynı
Dünya niye dönüyor?
Dünyanın dönmesinin sebebi diğer bütün gezegenlerle aynı. Şimdi bunlar nasıl oluşuyorlar düşünelim. Uzaydaki kütleler birbirleriyle çarpışıyor. Sen hiç bilardo oynadın mı? Topa vurdun bu gitti öteki topa vurdu. Her zaman öteki topun tam ortasından vurabiliyor musun? Hayır, mümkün değil vurmadığın zaman ne oluyor dönüyor dönmeye başlıyor. Şimdi tam merkezden olmayan çarpışmalar nedeniyle bir taraf ağır basıyor o tarafa doğru dönmeye başlıyor. Mesela Merkür niye dönmüyor? Şimdi diyeceksin Merkür gezegen değil mi? O nasıl oluştu? O da böyle oluştu fakat Merkür güneşin çekim gücüne çok yakın ve bu çekim gücü o kadar güçlü ki Merkür'ün dönüşünü sınırlıyor. Onun için Merkür bizim Ay Gibi öyle duruyor ve hep bir tarafı güneşe bakıyor.
Mevsimler bazen şiddetlenir, bazen zayıflar
Dolayısıyla Güneş etrafında dönerken aslında kendi etrafında da bir dönüş tamamlıyor ama hep güneşe bakıyor. Onun için bir tarafı çok sıcak bir tarafı çok soğuk. Şimdi dünyamızın dönmesi dünya oluşurken meydana gelen bir olay değil mi? Hatırla bu çarpışmanın ikinci teorisi bu sekti geçti. Dört buçuk milyar yıl önce dünyanın Merih boyunda bir gezegenine çarpıştığı var sayılıyor. Bu gezegene de Tea adını vermişler. Bu dünya ile çarpışıyor dünyadan püskürtülen o çarpışma esnasında eriyen malzeme dünyanın etrafında bir halka oluşturuyor. Bu halkayı oluşturan mesela tabi soğuyorlar Ondan sonra bunların çekim güçleri bunları birbirine yaklaştırıyor. Ve neticesinde ay oluşuyor. Bizim ay dünyanın kütlesine nispeten diğer gezegenlerin aylarından çok daha büyüktür. Dediğimiz gibi dünyanın dönmesi çok büyük ölçüde dünyanın bir tarafının çok ısınıp bir tarafının çok soğumasına mani oluyor. Fakat Dünya dönerken dünyanın dönüş ekseni eklip diye 90 derece değil. Ekliplik nedir? Plato hariç bütün gezegenlerin içinde döndükleri düzlemdir Güneş etrafında. Bizim dünyamızın ekseni şu anda 23.5 derece eğiktir. Eğiklik olmazsa mevsimler olmayacaklar. Bu eğiklik sabit midir? Hayır, 11 dereceyle 24 derece arasında salınır. Bu salınımın da belli bir periyodu vardır. Dolayısıyla mevsimler bazen şiddetlenir, bazen zayıflar.
Kendi etrafında ve dünyanın ekseninde eğik olması
Dünyanın belirli bölgelerinde mevsimlerin farklı uzunluklarda yaşanıyor olmasının dünyanın dönüşüyle bir alakası var mı?
Kesinlikle, şimdi sen Kutupta yaşıyorsun gelen ışınlar böyle geliyor çok eğik geliyor. Dolayısıyla orası soğuk oluyor. 6 ay gündüz 6 ay gece. Çünkü Eksen eğik senenin yarısında Kuzey Kutbu mesela güneşe bakıyor. Onun için burada 6 ay gündüz varken Güney kutbunda 6 ay gece oluyor. Güneşten uzağa baktığı zaman burada 6 ay kış oluyor. O zaman Güney Yarım Kürede Güney kutbunda altı ay yaz oluyor. Şimdi mevsimlerin de Kuzey ve Güney Yarım Küre arasında ters olduğuna dikkat edin. Mesela biz kışı yaşarken diyelim ki; Ocak ayında yılbaşını kutluyoruz. Her taraf kar mar falan ne güzel. Avustralya'da yılbaşını millet denize girerek kutluyor. Çünkü orada yazın ortası. Bunun da sebebi yine kendi etrafında ve dünyanın ekseninde eğik olması.
Demir alaşımlarından oluşan bir çekirdek var
Dünyanın tam ortasında ne var? O bir küre evet bildiğimiz kürenin katmanları var ama en içe doğru o kürenin en ortasında ne var?
Demir alaşımlarından oluşan bir çekirdek var. Bunun etrafında gene demir alaşımlarından oluşan dış çekirdek var. Yüzeye bunun dış yüzeyi dünya yüzeyinde 2900 kilometre mesafede. Şimdi bunun içinde bu sıvı bunun sıvı olduğunu nereden biliyoruz? Es dalgaları geçmiyor içinden. Yani makaslama dalgaları geçmiyor, basınç dalgaları geçiyor makaslama dalgaları geçmiyor. Bunun sıvı olması dünyanın manyetik alanını oluşturuyor. Çünkü bu sıvı çekirdekte sürekli konveksiyon akımları oluyor. Yani sıcaklık akımları dışı biraz daha soğuk en iç kısmı biraz daha sıcak sıcak yoğunluğu düşüyor, yukarıya doğru çıkıyor, ondan sonra soğuyor tekrar aşağı iniyor. Böyle akımlar oluşuyor. Şimdi bir demir kütlenin hareket ettiğini düşün. Bu arada güneşten Güneş Rüzgarı denen elektronlar bize doğru atılıyor. En önemlisi elektronlar bu ne demek dünya bir elektrik akımının içinde duruyor. Şimdi mesela bir elektrik akımının içinde bir metali koyup hareket ettirirsen ne olur biliyor musun? Metal mıknatıslanır. Dolayısıyla dünyanın manyetik alanını o dış çekirdekteki akıntılar ve dünyanın içinde bulunduğu güneşten gelen elektrik akımı oluşturuyor. Şimdi bunun dışında manto var. 2.900 kilometreden aşağı yukarı kıtaların altında 50-60 kilometreye okyanusların altında 5-8 km'ye kadar gelen bir manto var. Okyanus tabanının altında yani okyanus kabuğu diyelim kıta kabuğunun kalınlığı 35 ile 60, hatta Tibetin altında 80, Andların altında 75 km'ye, okyanusların altında 5 ile 8 km arasında çıkıyor. Fakat okyanuslarda da mesela okyanus platoları var değil mi? Bunlar da 40 kilometreyi dahi geçebilen kabuk kalınlıkları var.
İvmenin artması için enerji gerekebilir
Fizikte bir hareketin devam edebilmesi için enerjiye ihtiyaç vardır diye bir teori vardır ya öyle bir şey yok mudur?
Hayır hızlanabilmesi için yani ivmenin artması için enerji gerekebilir. Bu senin dediğin Aristoteles’in görüşü Aristoteles diyor ki; sen bir şeyi atarsın bir müddet sonra durur. O zannediyor ki devam etmesi için yeni enerji lazım. Onun düşünemediği onu durduran sürtünmedir. Sürtünmenin verdiği enerjidir. Galileo Galilei, diyor ki; bu sürtünme yoksa bir şeyi attın mı sonsuza kadar gider ve dümdüz gider. Aristoteles, hareket daireseldir diyor.
Dünyanın hızı giderek yavaşlıyor
Dünyanın dönüşü sabit hızla devam eden bir hareket öyle değil mi?
Enerji nereden geliyor? Aydan geliyor. Ayda aralarında çekim var. Ay giderek bize yaklaşıyor. Mesela kambriyen devrinde bir senenin içinde 467 gün mü ne var ama bugün 365 gün var. Bunu nereden biliyoruz çünkü bazen Mercanlar ve bazı midye türü hayvanlar her yıl bir şerit oluşturuyorlar. O şeritlere sayıyorsun bir bakıyorsun bunda daha fazla bir gün var. Peki, yılları nereden biliyorsun? Yıllık şeritler daha kalın. Onların arasındaki yeri sayarak bir senede kaç gün var biliyor biliyoruz. Ve bu giderek yavaşlıyor.
Ay dünyaya fren yaptırıyor
Giderek yavaşlıyor derken, dünyanın dönüş hızı neden giderek yavaşlıyor?
Çünkü Ay ile arasında çekim var. Dolayısıyla Ay dünyaya fren yaptırıyor.
Bu dünyanın günün birinde dönüşünün duracağı anlamına geliyor mu?
Gelir tabi çok uzun zaman sonra. Yani dünyanın dönüşünün durması Güneş dünyayı yuttuğu zaman dünya herhalde durmuş olacak. Güneşin dünyayı yutması 5 milyar sene sonra. Çünkü Güneş yakıtını bitiriyor. Yakıtını bitirdiği zaman birdenbire çok büyüyor bir kızıl dev oluyor ve güneşin yarıçapı bugünkü merkezinden Merih'e kadar uzanıyor. Dünyayı yutuyor. Tabii o zaman yok oluyoruz, buharlaşıyoruz. Bu kürenin sürekli büyüdüğünü düşün çok daha büyüyerek dünyanın olduğu yeri de kaplıyor. Her şeyi yok ediyor. Dünyanın kendisini yok ediyor. Merih kurtuluyor. Çünkü oraya kadar büyüyemiyor. Merih’te yaşanacak şartlar oluşursa paçayı kurtarırız. Zaten insanlığın hayali bir şey gerçi bu ama sonsuza kadar yaşayabilmesi için başka gezegenlere gitmesi şart. Sen adam gibi roket geliştirirsen, Güneş sisteminin dışında bir yer bulursun. Öyle süper dünyalar falan bulundu. Onlardan birine gider yerleşirsin ama benim kanaatim tabii İnsanlar kendilerini yok edecekler sonunda. O da gayet kısa bir süre sonra olacağı için insanlar birbirlerini yiyerek yok edecekler. Yani bugünkü Ukrayna Savaşı çok güzel bir örnek.
İklimler ve mevsimler olmazdı
Bütün gezegenlerin dönme şekli bir animasyonla aslında gösterilmişti bütün o gezegenler arasında bir tanesi böyle deli dana gibi dönüyordu. O niye öyle dönüyor?
Bütün bu dönmeleri sebebi uzaydaki çarpışmalarmışlar. Dönmeyi durduran kütle çekimidir. Mesela ayın dünyayı yavaşlatması gibi güneşin Merkür'ü yavaşlatması gibi. Şimdi dünya dönmeseydi ne olurdu? Bir kere iklimler olmazdı, mevsimler olmazdı felaket olurdu. İnsanlık yaşayabilir miydi? Evet, yaşardı ama kendine göre bir yer bulması gerekiyordu. Çok sıcak bölgede gidemezdi çok soğuk bölgelere gidemezdi arada bir yerde yaşar. Oralarda da nüfus yoğunluğu artıp kendi kendine yine İnsanoğlu sonu yapacak.
Levha tektoniği var. Levha tektoniği bu yaşanabilir bölgeyi bir gün boşta bırakabilirdi. Sırf Okyanus olur, denizdeki hayvanlar yaşar onun dışında kimse yaşamazdı. Dolayısıyla çok ilginç yok olma süreçleri görebilirdik. Dünyamızı döndürdük Efendim kafa TV'ye de teşekkür ederiz buna katkıda bulunduğu için.
