İslam'da evlat edinme var mı?
İslâm’ın geldiği ilk yıllarda, örf, adet ve geleneğin bir devamı olarak evlatlık kurumu muhafaza edilmiştir.
Medine döneminde evlatlık konusunda şu ayet-i kerime nazil olmuştur: “Allah, evlatlıklarınızı öz çocuklarınız gibi kılmamıştır.” (el-Ahzâb, 33/4)
Bu ayetle evlatlığı öz oğul gibi sayma uygulaması kaldırılmıştır. Bu ayetler ile evlatlıkların evlat edinenlere değil asıl babalarına nispet edilmesi emredilmiştir.
Öz evlat gibi olamazlar
Dinimize göre evlat edinebiliriz. Koruyucu aile olabiliriz. Dinimizde kimsesiz çocukların bakım ve gözetilmesi tavsiye edilmiştir.
Ancak islam fıkhı evlatlık çocukları öz çocuk gibi saymaz. Yani İslam hukuku, öz evlat gibi miras vb konularda hukuki sonuçlar doğuran bir evlatlık müessesesini kabul etmez.
İslam hukukuna göre; evlatlığın nesebi, evlat edinen anne babaya bağlanmaz, aralarında mahremiyet meydana gelmez ve mirasçılık ilişkisi doğmaz. Ancak dilerse koruyucu aile hayatta iken malını bağışlayabilir.
İslâm hukukunun, bu şekilde evlatlık müessesesini kaldırması, evlatlık ile öz evladı birbirinden ayırması; evlat edinme, koruyucu aile olma, yetim, öksüz ve kimsesiz çocuklara sahip çıkmamak anlamında değildir.
Bilakis İslâm’a göre himayeye muhtaç çocuklara, yetim ve öksüzlere bakmak, onları beslemek, yetiştirmek, okutmak, büyütmek büyük sevaptır. İslam bu konuda Müslümanları teşvik eder.
Asıl mesele şudur: Koruma altına alınan çocuk uygun yaşa gelince gerçek anne babasını, ailesini ve soyunu bilme ve öz ailesine mirasçı olma hakkına her zaman sahiptir. Bu haktan kimse onları mahrum edemez.
Peygamber Müjdesi var
Hz. Peygamber (s.a.s.), işaret ve orta parmağını göstererek “Ben ve yetimi himaye eden kimse cennette şöylece beraber bulunacağız.” buyurmuştur. (Buhârî, Edeb, 24)
Sevgiye, şefkate ve korumaya muhtaç kimsesiz çocuklar, kendilerine yardım eli uzatılarak, ailelerin yanında veya çocuk yuvalarında himaye edilmelidir. Bu çok büyük sevaptır.
Bu konuda İslam hukukunun en önemli kaydı şudur: Hiçbir kimsenin, sahip çıktığı çocuğun öz soy kütüğü ile ilişkisini kesmeye, ona öz ana babasını unutturmaya hakkı yoktur.
Aynı şekilde hiç kimsenin, koruma altına alınan çocuğu, kanuni mirasçıları arasına katması ve aile içi tesettür ve mahremiyet bakımından öz evlat gibi davranması da doğru değildir.
Öz evladı gibi sevebilir. Öz evladı gibi bilip büyütebilir. Malından ona bağışta bulunabilir.
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun bu konuda 12.07.2017 nolu kararı şöyledir:
Özetle İslam hukuku evlat edinmeye, koruyucu anneye olmaya karşı değildir. İslâm’ın tavsiyesi; onu koruma altına almak, bakmak, büyütmek, maddî ve manevî ihtiyaçlarını karşılamak, hukuk ve helâl-haram kuralları bakımından ona öz çocuk gibi değil, bir emanet, bir din kardeşi gibi muamele etmektir.
Koruyucu ailelere devletin ödediği paranın alınmasında dinen bir sakınca var mıdır?
Koruyucu aile programı uygulaması kapsamında devlet, himayeye alınan çocuklar için ödeme yapmaktadır. Bu paranın alınması ve çocuğun bakıldığı aile için harcanması dinen caizdir.
Devletin ödeyeceği paranın çocuğa harcanması veya onun adına saklanması en güzelidir.
Himaye eden ailenin fakir olması, ihtiyaç duymaları durumunda çocuk için verilen paradan makul şekilde istifade etmesi câizdir.
Bu konuda Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulmaktadır: “Yetimleri deneyin. Evlenme çağına erdiklerinde, eğer reşîd olduklarını görürseniz, mallarını kendilerine verin. Büyüyecekler ve mallarını geri alacaklar diye israf ederek ve aceleye getirerek mallarını yemeyin. Velilerden kim zengin ise yetim malından yemeğe tenezzül etmesin. Kim de fakir ise aklın ve dinin gereklerine uygun bir biçimde hizmetinin karşılığı kadar yesin. Mallarını kendilerine geri verdiğiniz zaman da yanlarında şahit bulundurun. Hesap görücü olarak Allah yeter.” (en-Nisâ, 4/6)
Sonuç olarak koruyucu aile olarak bakılan çocuk, Allah’ın emaneti olarak görülmelidir. Maddi ve manevi ihtiyacı aile ortamında karşılanmalıdır. Bunun çok büyük bir sevap olduğu bilinmelidir.
