Zaman, tarihin başlangıcından beri insanların merak konusu olmuştur. Günler, saatler, dakikalar ve saniyeler... Peki bu bölünmeler neden bu şekildedir? Kim bu sayıları belirledi ve neden?
Zamanın Kökenleri: Eski Uygarlıkların Katkıları
Mısır'dan 24 Saate
Güneş Saati
Yere dikilen yüksek bir taşın gölgesi, Mısırlıların günü 12'ye bölmelerine ilham vermiştir. Sabahın ilk ışıklarıyla batıya, akşamın son ışıklarıyla doğuya kayan gölge, günü 12 bölüme ayırmalarına sebep olmuştur. Bu durum, bir günün 24 bölüm, yani 24 saat olmasına yol açmıştır.
12 sayısı 2, 3, 4 ve 6 ile bölünebildiğinden, o zamanlar en çok kullanılan sayı birimi idi ki, bugün bile düzine adı altında sayı birimi olarak kullanılmaktadır.
Babil'in 60'a Olan İlginç Tutkusu
Yaklaşık 3 bin yıl önce, bugün Irak olarak bilinen yerde yaşayan Babilliler, zamanın matematiğine kendi izlerini bırakmışlardı.
60 sayısını matematik sistemlerinde temel olarak almışlardı. Bu sayının birçok sayıya bölünebilir olması onun zaman ölçümünde kullanılmasını sağlamıştır.
Eski zamanlar için onluk sistem, yani on sadece 2 ve 5'e bölünebilen zavallı bir sayı idi.
Ondalık Sistem ve Saniyenin Bölümleri
Saniyelerin alt bölümlerinin ölçülebilmesi için teknolojinin ilerlemesi gerekiyordu. Ancak bu ölçümler gerçekleştiğinde, dünya ondalık sistemi benimsemişti. Bu sebeple saniyelerin bölünmeleri ondalık sistemle gerçekleştirilmiştir.
Zamanın Matematiği
Zamanın bu karmaşık matematiği, eski uygarlıkların izlerini bugünlere taşıyan bir mirastır.
Bu bölünmelerin arkasındaki mantığı anladığınızda, zamanın sadece saatler ve dakikalar olmadığını, aynı zamanda tarihin ve kültürün bir yansıması olduğunu görebilirsiniz.
Saat ve Dakikaların Tarihi ve Kültürü Hakkında İlginç Bilgiler:
-
Sümerlerin 60'lık Sistemi:
- Sümerler, 60 sayısını kullanmalarının nedeni, 60'ın birçok sayıya bölünebilmesi ve hesaplamalarda pratiklik sağlamasıdır. Bu sistem, zamanı ölçmek için ideal bir temel olmuştur.
- 360 dereceyi (bir tam çemberi) ve dolayısıyla bir yılı 360 gün olarak ölçmek de aynı anlayıştan gelir.
-
Mısırlıların Gözlemleri:
- Antik Mısırlılar, bir günü 12 "çift saat" olarak ikiye ayırmışlardır: gündüz ve gece. Bu 12 saatlik sistem de bugünkü saat kavramına ilham vermiştir.
- Ayrıca, ilk güneş saatleri (gölge saatleri) bu dönemde geliştirilmiştir.
-
Yıldızlarla Zaman Ölçümü:
- Babilliler, yıldızların hareketlerini gözlemleyerek zamanı belirlemiş ve bu ölçümleri 60'lık sisteme entegre etmişlerdir.
-
Dakika ve Saniyenin Ortaya Çıkışı:
- Dakika ve saniye kavramları, mekanik saatlerin icadından çok sonra geliştirilmiştir.
-
- yüzyılda Galileo Galilei’nin sarkaç hareketlerini keşfetmesi, saniye ölçümünün temellerini oluşturdu.
-
Orta Çağ Avrupası'nda Saatler:
- Mekanik saatler, ilk olarak 13. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıktı. Ancak bu saatler sadece saat başını gösterebiliyordu; dakikalar ve saniyeler hesaplanmıyordu.
-
Osmanlı İmparatorluğu'nda "Ezan Saatleri":
- Osmanlı'da gün, ezan vakitlerine göre düzenleniyordu. Gün batımıyla başlayan bu sistem, farklı bir zaman anlayışına sahipti. 24 saat yerine, vakitlerin farklı uzunluklarda olması dikkat çekicidir.
-
Zaman Dilimlerinin Oluşumu:
- Bugünkü modern zaman dilimleri, 19. yüzyılda Greenwich Meridyeni’nin referans alınmasıyla standartlaştırılmıştır. Bu sistem, küresel ticaretin ve ulaşımın gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
-
60 Saniyenin "Psikolojik Etkisi":
- İnsan zihni, 60 saniye ve 60 dakika gibi eşit zaman birimlerini daha kolay algılar. Bu nedenle 60'lık sistem, diğer seçeneklere göre daha işlevsel bir yapı sunar.
-
Geleneksel Saat Kadranları:
- Analog saatlerin kadranlarında 12 sayı bulunması, Antik Mısır'ın 12 saatlik zaman anlayışının bir yansımasıdır. Bu düzenleme, zamanı bölmeyi ve okumayı kolaylaştırır.
-
Zaman ve Kültürler:
- Bazı kültürlerde zaman algısı, bugünkü ölçüm birimlerinden oldukça farklıdır. Örneğin, Mayalar zamanı döngülerle ölçerken, Aborjinler zamanı doğayla ilişkilendirir.
60'ın Seçilmesinin Nedenleri:
60 sayısı, birçok küçük sayıya (2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30) bölünebildiği için hesaplamaları kolaylaştırıyordu. Bu durum, özellikle kesirlerle çalışırken büyük bir avantaj sağlıyordu.
Örneğin, bir saatin yarısı (30 dakika), üçte biri (20 dakika) veya dörtte biri (15 dakika) gibi kesirleri kolayca hesaplayabiliyordunuz.
On İkilik Sistemle İlişkisi:
Sümerler ayrıca 12 tabanlı bir sistem de kullanmışlardır. Bu sistem, bir yıldaki ay döngülerinin sayısına (yaklaşık 12 ay) ve bir gündeki saatlerin sayısına (12 saat gündüz ve 12 saat gece) dayanıyordu.
60 sayısı, 12'nin 5 katı olduğu için bu iki sistem arasında bir bağlantı kuruyordu.
Saatlerin Tarihi ve Gelişimi:
- Güneş Saatleri: Zamanı ölçmek için ilk araçlar güneş saatleriydi. Bu basit araçlar, bir çubuğun gölgesinin hareketine göre zamanı gösteriyordu. Mısırlılar, MÖ 1500 gibi erken bir tarihte daha gelişmiş güneş saatleri geliştirmişlerdir.
- Su Saatleri (Klepsidra): Güneşin olmadığı zamanlarda veya kapalı mekanlarda zamanı ölçmek için su saatleri kullanılmıştır. Bu saatler, bir kaptan diğerine suyun akış hızına göre zamanı ölçüyordu.
- Mekanik Saatler: 14. yüzyılda Avrupa'da ilk mekanik saatler ortaya çıktı. Bu saatler, ağırlıklar ve dişliler kullanarak çalışıyordu ve zaman ölçümünde önemli bir devrim yarattı.
- Sarkaçlı Saatler: 17. yüzyılda Christiaan Huygens tarafından sarkaçlı saatin icadı, zaman ölçümünde daha da büyük bir hassasiyet sağladı.
- Kuvars Saatler: 20. yüzyılda kuvars kristallerinin titreşimlerini kullanarak çalışan kuvars saatler geliştirildi. Bu saatler, çok daha doğru ve uygun fiyatlıydı.
- Atom Saatleri: Günümüzde en doğru zaman ölçümünü atom saatleri sağlar. Bu saatler, atomların titreşim frekanslarını kullanarak zamanı ölçer.
Saatlerin Kültürü ve Kullanımı Hakkında İlginç Bilgiler:
- Zaman Algısı: Farklı kültürlerde zaman algısı farklılık gösterebilir. Bazı kültürlerde zaman daha doğrusal ve dakik olarak algılanırken, bazılarında daha döngüsel ve esnek olabilir.
- Saat Dilimleri: Dünya, 24 saat dilimine ayrılmıştır ve her dilim yaklaşık 15 boylam derecesini kapsar. Bu sistem, farklı bölgelerdeki zaman farklarını düzenlemek için kullanılır.
- Yaz Saati Uygulaması: Bazı ülkelerde yaz aylarında gün ışığından daha fazla yararlanmak için saatler bir saat ileri alınır (Yaz Saati Uygulaması).
- Metaforik Kullanım: Saatler ve zaman kavramı, dilde ve edebiyatta sıkça metaforik olarak kullanılır. Örneğin, "zaman akıyor", "zamana karşı yarışmak" gibi ifadeler yaygındır.
- Saat Koleksiyonculuğu: Saatler, birçok insan için bir tutkudur ve antika veya özel tasarım saatler koleksiyoncular arasında değerlidir.
Sayıların Tefsiri
Batı kaynaklı Tarih böyle dese de İslami kaynaklara göre ilk insan ve ilk Peygamber Hz. Adem'den itibaren insanlar saati bilmekte ve kullanmakta idi.
Bu son bilgi için şu kaynağa bakabilirsiniz: Sayıların Tefsiri-Ayhan Talha bayraktar-Ravza Yayınları
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
