ÜNLÜ İNEGÖLLÜLER
BAKMACA DEDE KİMDİR?
Hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte Geyikli Baba, Abdal Musa, Abdal Murad, Dugulu Baba ile aynı dönemler içinde Kurşunlu’ya gelip yerleşmesi Ahmet Yesevi soyundan olması Moğol istilasından sonra Anadolu’ya gelip Osmanoğulları ile birlikte hareket eden ve halkı dini açıdan bilinçlendirme amacına yönelik çalışmalar yapan bir alperen olduğu sanılmaktadır.
Yüksekçe bir yerde olması tüm İnegöl Ovasına hakim bulunması yönüyle kontrol, rasat (bakmaca) görevi yaptığı görüşü de ağırlık kazanmaktadır. Osman Gazi döneminde İnegöl'deki Bizans tekfurunun hareketlerini takip etme görevinde bulunan ve bu bölgede İslamiyet'i yaymak için görevlendirilen Bakmaca Dede’nin adına yaptırılan türbe, İnegöl’e 14 kilometre mesafedeki Kurşunlu mahallesinin, orman alanlarına yakın bölgesinde bulunmaktadır.
Çok eski zamanlardan beri ziyaret yeri olması yatırda mahalli türkü ve ilahiler söyleyip mum yakılması, Şaman’lıktan izler taşıması bu bilgileri doğrulamaktadır. Bazı tarihçilere göre de “Yegan Gazi” diye adlandırılan yiğit olduğu da söylenmektedir.
Kurşunlu açısından önemi çok büyüktür. Her sene Mayıs ve Kasım aylarının ilk haftasında Dede’ye çıkarlar. Tarım için ekim zamanına gelen bu günlerde yılın hareketli geçmesi, gerçekleşmeyen isteklerin gerçekleşmesi için dilek tutularak adak adanır.
Söylenceye göre Bakmaca dede erenlerden biriymiş. Çok eskiden Dede’nin yattığı mera’da koyun otlatan bir çoban bir ağacın dibine yatmış uyumuş. Rüyasında birisi “Ey Çoban kalk, benim yattığım yerin etrafına taş diz ki hayvanlar otlarken beni çiğneyip rahatsız etmesin demiş” çoban uyanmış bakmış kimse yok. İkinciye üçüncüye aynı rüya olmuş bakmış ki, Bakmaca Dede’nin mezar yerinin çizili olduğunu görmüş ve hemen taşla çevirerek korum altına almış. Yeniden uyuyunca “taşlarımı dizlerimin üstüne koydun beni rahatsız ediyor çevresini genişlet” demiş. Çoban uyanmış ve denileni yapmış. Sonradan oraya küçük bir bina yapılıp üstü örtülmüş. Bakmaca Dede efsanesi o günden bugüne sürüp gelmektedir.
Kaynakça : T.Gümüş Dünden Bugüne İnegöl Kurşunlu s.102-103, K.Kahraman Geçmişten Günümüze İnegöl s.129, N.Kartal İnegöl Folkloru s.169
KAYNAK: TURHAN ŞAHİN-1299 İNEGÖLLÜ
