Dünyada yaklaşık üç bin sivrisinek türü bulunmakta ve bunların yalnızca bir kısmı insanları ısırır. Özellikle de dişi sivrisineklerin hedefi oluruz. Neden?
Erkek sivrineklerin ilgisini çekmeyiz, neden?
Isıran sivrisinek türlerinde, dişiler yumurtaları için kan emmeye ihtiyaç duyar. Dişi sivrisinekler, insanların kanlarını kendi yumurtalarını üretebilmek için protein sağlayabilmek amacıyla emerler.
Sivrisinekler, bulabildikleri her canlının kanını emerler. Hatta deniz yüzeyine çıkan balıklar bile sivrisineklerin ellerinden kurtulamaz.
Erkek sivrisinekler, çiçek özleri ile beslenirler. Yumurta üretme gibi bir dertleri olmadığından insanları sokmazlar.
Hangi sivrisinekler ısırır?
Sadece dişi sivrisinekler insanları ve diğer hayvanları ısırır. Erkek sivrisinekler bitki nektarı ve meyve suları ile beslenirler.
Dişi sivrisineklerin ise yumurtalarını geliştirebilmeleri için kandaki proteinlere ve demire ihtiyacı vardır. Bu nedenle kan emme davranışını sergilerler.
Sivrisineklerin beslenme alışkanlıkları
Dişi sivrisinekler, yumurtalarını üretebilmek için kana ihtiyaç duyar.
İlk yumurtalarını kana ihtiyaç duymadan üretebilirler, fakat sonraki yumurtalar için insan ve hayvan kanı emmeye ihtiyaçları vardır.
Sivrisinekler hangi insanları ısırır?
Sivrisineklerin belirli insanları diğerlerinden daha çok ısırmasının kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, bazı faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:
- Karbondioksit (CO2) emisyonu: İnsanlar nefes alıp verdikçe CO2 yayarlar ve sivrisinekler bu gazı uzun mesafelerden algılayabilirler. Daha fazla CO2 yayan kişiler (örneğin egzersiz yapanlar, hamileler) daha çekici olabilir.
- Vücut kokusu: Her bireyin kendine özgü bir vücut kokusu vardır. Bu kokudaki bazı bileşenlerin (örneğin laktik asit, amonyak, ürik asit) sivrisinekleri çektiği düşünülmektedir.
- Kan grubu: Bazı araştırmalar, O kan grubuna sahip kişilerin A kan grubuna sahip olanlara göre sivrisinekler için daha çekici olabileceğini göstermektedir. Ancak bu konuda kesin bir kanıt bulunmamaktadır.
- Vücut ısısı: Daha yüksek vücut ısısına sahip kişiler sivrisinekler için daha cazip olabilir.
- Ter: Terdeki bazı maddeler de sivrisinekleri çekebilir.
- Kıyafet rengi: Koyu renkli kıyafetler giyen kişiler, açık renkli kıyafetler giyenlere göre daha fazla ısırılabilir. Bunun nedeni, koyu renklerin ısıyı daha fazla emmesi ve sivrisineklerin görsel olarak daha kolay hedef bulmasını sağlaması olabilir.
- Genetik faktörler: Bireysel genetik yapı da sivrisineklerin tercihinde rol oynayabilir.
Sivrisinekler avlarının yerini nasıl bulurlar?
Dişi sivrisinekler avlarının yerlerini duyargaları ve üç çift bacaklarındaki alıcılarla bulur.
Bu alıcılar ile nem, ter ve ısıyı saptayarak hedef belirler. Nefeste bulunan karbondioksit oranını algılayarak hareket ederler.
Sivrisineğin duyargaları bir santigradın binde biri kadar sıcaklık değişimlerini algılayabilecek kadar hassastır.
Sivrisinekler bizi nefesimizden avlar
Dişi sivrisinekler, karbondioksit bulutunu takip ederek avına karar verir. Dişi sivrisinekler insanın nefes verirken çıkardığı karbondioksit bulutu içinde, ileri geri hareketler yaparak bu bilgileri değerlendirirler, avın yararlı olacağına karar verirlerse eyleme geçerler.
Bazılarına sivrisinekler dokunmaz. Neden? Ter ve nefes kokuları cazip olmadığında, bazı insanlar sivrisineklerin hedefi olmaz. Yani ter ve nefes kokunuz işe yaramıyorsa sivrisinek size sokmak için değerli bulmaz. Sivrisinek sizi sokuyorsa sevinebilirsiniz. Demek ki ter ve nefes kokunuz ısırmaya değer.
Sivrisineklerin ısırma mekanizması nasıl işler?
Sivrisinek sanıldığı gibi içi delik ve sivri uçlu bir boruyu deriye sokarak kanı emmez.
Sivrisineğin bizi sokması sıradan bir ısırma olayı değildir.
Sivrisinekler nasıl ve neden ısırır?
Dişi sivrisinekler, özel ağız yapıları sayesinde deriyi delebilir ve kan damarlarını bulabilirler. Isırma süreci şu şekilde gerçekleşir:
- Sivrisinek, proboscis adı verilen uzun, iğne benzeri ağız yapısını deriye batırır.
- Proboscisin içindeki keskin parçalar deriyi keser ve kan damarlarını bulmasına yardımcı olur.
- Kan damarını bulduktan sonra, sivrisinek kanı emmeye başlar.
- Kanın pıhtılaşmasını önlemek için tükürüğünü enjekte eder. İşte bu tükürük, ısırık bölgesinde kaşıntı ve şişliğe neden olan alerjik reaksiyonu tetikler.
Sivrisinekler temel olarak yumurtalarını geliştirmek için gerekli olan besinleri (protein ve demir) kandan almak amacıyla ısırırlar.
Sivrisineğin bıçağı var
Sivrisineklerin ağzında iki tüp ve iki testere ağızlı bıçak bulunur.
Önce bıçaklarla deriyi deler, ardından bir tüp ile tükürüğünü akıtarak kanın pıhtılaşmasını önler ve diğer tüple kanı emer. Sivrisineğin kanı emmesinde müthiş bir tasarım vardır.
Sivrisineklerden nasıl korunabiliriz?
Nefesinizdeki karbondioksit oranı ile derinizdeki ısı ve nem oranı sivrisinekleri çeker.
Özellikle geceleri sivrisinek hücumlarından korunmak istiyorsanız çok sık nefes alışverişi gerektirecek fiziksel hareketlerden kaçının.
Teninizi serin ve kuru tutarsanız sivrisineklerin ilgisini çekmezsiniz.
Sivrisineklerden korunma yolları nelerdir?
Sivrisineklerden korunmak için çeşitli yöntemler uygulanabilir:
- Sivrisinek kovucu spreyler ve losyonlar kullanmak: DEET, picaridin, IR3535 gibi aktif maddeler içeren kovucular etkili olabilir. Ürün talimatlarına uygun şekilde kullanılmalıdır.
- Uzun kollu ve uzun paçalı giysiler giymek: Özellikle sivrisineklerin aktif olduğu sabah ve akşam saatlerinde vücudu örten giysiler tercih edilmelidir.
- Sivrisinek teli (sineklik) kullanmak: Evin pencerelerine ve kapılarına sineklik takılarak içeri sivrisinek girmesi engellenebilir.
- Yatak üzerinde cibinlik kullanmak: Özellikle sivrisinek yoğunluğunun fazla olduğu bölgelerde uyurken cibinlik kullanmak etkili bir korunma yöntemidir.
- Su birikintilerini önlemek: Sivrisinekler durgun sularda ürerler. Bu nedenle saksı altlıklarındaki, lastiklerdeki, varillerdeki ve diğer su birikintileri düzenli olarak boşaltılmalıdır.
- Vantilatör veya klima kullanmak: Hava akımı sivrisineklerin uçmasını zorlaştırabilir.
- Sivrisinek tuzakları ve lambaları kullanmak: Bu cihazlar sivrisinekleri çekerek yakalamaya yardımcı olabilir, ancak etkinlikleri sınırlı olabilir.
- Doğal kovucular kullanmak: Limon okaliptüs yağı, lavanta yağı, nane yağı gibi bazı doğal yağların sivrisinekleri uzaklaştırdığına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır, ancak etkinlikleri sentetik kovucular kadar güçlü olmayabilir.
Sivrisinek ısırmasının insana zararı ve faydası var mıdır?
Zararları:
- Kaşıntı ve tahriş: Sivrisinek ısırığı sonucu oluşan kaşıntı ve şişlik rahatsız edicidir ve kaşımak enfeksiyon riskini artırabilir.
- Alerjik reaksiyonlar: Bazı kişilerde sivrisinek ısırığına karşı daha şiddetli alerjik reaksiyonlar (kurdeşen, nefes darlığı, şişlik) görülebilir.
- Hastalık bulaştırma: Sivrisinekler sıtma, dang humması, Zika virüsü, sarı humma, Batı Nil virüsü gibi birçok ciddi hastalığın taşıyıcısı olabilirler. Bu, sivrisinek ısırığının en önemli zararıdır.
Faydaları:
Sivrisinek ısırığının doğrudan insana herhangi bir faydası yoktur. Sivrisinekler sadece kendi hayatta kalma ve üreme ihtiyaçları için kan emerler.
Ancak ekolojik sistem içerisinde sivrisineklerin dolaylı bazı rolleri vardır:
- Besin zinciri: Sivrisinek larvaları ve yetişkinleri bazı kuşlar, balıklar ve böcekler için besin kaynağıdır.
- Tozlaşma: Bazı erkek sivrisinek türleri bitkilerin tozlaşmasına katkıda bulunabilir.
Ancak bu ekolojik roller, sivrisinek ısırığının insan sağlığına olan zararlarını kesinlikle dengelememektedir. Bu nedenle sivrisineklerden korunmak ve sivrisinek kaynaklı hastalıkların yayılmasını önlemek büyük önem taşır.
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
