OSMANLI TAHRİR DEFTERLERİNDE İNEGÖL İZLERİ

Merhaba İnegöl'ün güzel insanları! 

İnegöl'ün tarih ve kültürüne dair yazılarımıza devam ediyoruz.

İznik Gölü ve İnegöl, yıllar içinde hem morfolojik hem de ekonomik olarak büyük değişimler yaşamıştır.

Osmanlı İmparatorluğu dönemine ait Tahrir Defterleri, bize bu bölgelerin geçmişteki sosyal ve ekonomik yapısına dair değerli bilgiler sunar.

Özellikle "Hüdavendigâr Livası Tahrir Defterleri" adlı eser, İnegöl'ün 15. ve 16. yüzyıllardaki demografik ve ekonomik durumunu detaylı bir şekilde ortaya koyar. Eserin 81.sayfasında yer alan 115.maddeden itibaren 203. maddeye kadar olan bölüm, İnegöl’e aittir.

1487, 1520 ve 1573 yıllarında yapılan tahrirler, İnegöl'ün o dönemdeki nüfusunu ve ekonomik durumunu gözler önüne serer.

1487 yılında İnegöl'de 88 vergi mükellefi, yani hane sahibi bulunmaktaydı. Bu sayının 1520 yılında 130'a, 1573 yılında ise 263'e yükseldiği görülmüştür. Bu artış, İnegöl'ün zaman içinde nasıl bir büyüme gösterdiğini anlamamıza yardımcı olur.

Yukarıdaki tabloyu kitabında paylaşan Recep Akakuş hoca şu bilgiyi verir: "Sayımda din bakımından da bir tespit yapılmıştır ki vergi mükellefi olarak 3 hane gayr-i müslim, sayıma konu olmuştur. Tahriri yapılan bu üç ayrı yılda İnegöl Kasabası’nda vergi mükellefi olarak 1487 yılında 74’ü çiftçi hane ve 14’ü mücerred olmak üzere toplam 88 vergi mükellefi vardır. Uzmanlar, genel olarak hane nüfusunu, beş olarak kabul ederler. Bu hesaba göre 1487 yılında İnegöl Kasabası’nın vergi mükellefine ilişkin nüfusu, 440 kişidir. 1520 yılında ise çiftçilikle meşgul olan vergi mükellef sayısı, 80 rakamına ulaşmıştır. İnegöl Kasabası’nın 1520 yılındaki vergi mükellefiyetine ilişkin nüfusu, 650 kişidir. Çizelgede tespit edilmiş verilere göre hesap edildiğinde İnegöl Kasabası’nın 1573 yılında çiftçi ve mücerred toplam hane sayısı 263’tür. Nüfusu da 1315’tir. "

İnegöl, Cami-i Şerif, Yenice ve Sinan Bey mahalleleri gibi farklı bölgelerde yapılan nüfus sayımlarında, vergiye tabi nüfusun yanı sıra gayrimüslim hane sayıları da belirlenmiştir. Bu tür ayrıntılar, bölgenin sosyo-ekonomik yapısının yanı sıra kültürel çeşitliliğini de yansıtır.

İnegöl ve Domaniç

Tarih boyunca İnegöl, sadece bir tarım merkezi olarak kalmamış, aynı zamanda önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Domaniç gibi yakın bölgelerle olan ilişkileri de bu durumu pekiştirir.

Osmanlı döneminde Domaniç, bir süre İnegöl'e bağlı kalmış ve sonrasında Tavşanlı'ya ve daha sonra Kütahya'ya bağlanmıştır. Bu değişimler, bölgesel yönetim yapılarının nasıl evrildiğini gösterir.

Domaniç,  1865 yılında nahiye statüsüne düşürülmüş ve İnegöl İlçesi’ne bağlanmıştır.  1931 yılında  Domaniç nahiyesi, İnegöl’den ayrılmış ve Tavşanlı İlçesi’ne bağlanmıştır .  1961 yılında Domaniç, nahiye statüsünden kurtulmuş ve Kütahya ili’ne bağlı bir ilçe haline gelmiştir.

Bütün bu tarihi ve güncel veriler, İnegöl ve çevresinin zengin tarihini ve bu bölgenin geçmişten günümüze nasıl bir evrim geçirdiğini anlamamız açısından büyük önem taşır.

Tahrir defterlerinden elde edilen bilgiler, bölgenin ekonomik ve sosyal tarihine ışık tutmaktadır.

Sıradaki yazımızda görüşmek üzere! Yaşam sevinciniz eksik olmasın!