" Sinan Bey ", aslında, İshak Paşa'nın azadlılarındandır; kethüdasıdır; aynı zamanda İshak Paşa vakıflarının nazırıdır. İlk devirlerde kethüda Sofu Hacı Sinanm Efendi olarak tanınmış ve şöhret bulmuştur.
İshak Paşa'nın vefat ettiği 1487 yılına kadar sadece İshak Paşa vakıflarını nazırı olarak görev yaparken 1487 yılında İshak Paşa'nın ölmesi üzerine ; İshak Paşa'nın oğulları, İnegöl' de ikamet eylemediklerinden İshak Paşa vakıflarının hem yönetimi ve hem de denetimi , kethüda Sofu Hacı Sinan Efendi' ye kalmıştır.
1487 yılında Selanik validsi iken vefat eyleyen İshak Paşa, vefatından önce İnegöl'deki imaretinin haziresinde eşi Tacünnisa Sultan Hatun Türbesinin yakınına defnedilmesini ve üzerine de görkemli bir türbe inşa edilmesini vasiyet etmiştir. Bunun için de varislerine tahsisat bırakmıştır. Şukadar var ki na'aşının İnegöl'e getirilerek 1469 yılında inşa ettirerek halkın hizmetine sunduğu imaretin haziresine defin edilmesine ilişkin vasıyeti yerine getirilmiş ise de siyasi konjöktür gereği mezarının üzerine bir türbe yapılma- sına müsaade edilmemiştir.
İshak Paşa'nın mezarı, eşi Tacünnisa Sultan Hatun Türbesi'nin giriş kapısına göre sol- ön tarafına açılmış ve definden sonra üzerine mermer bir lahit ve kitabeli şahide taşları , konmuştur.
İshak Paşa'nın varisleri Anadolu coğrafyasındaki hayri eserlerin yönetim ve denetim yetkisini Kethüda Sofu Hacı Sinan Efendiye bırakmışlardır.
Adına Îsaören köyü ile Koçi/Sungurpaşa köyü'nde geniş bir arazi temlik edilerek Kethüda Sofu Hacı Sinan Efendi'ye, İnegöl'ün yönetiminde etkin bir rol verilmiş ve halk arasında "kıyamet-i suğra= küçük kıyamet" olarak isimlendirilen ve 45 gün süren 1509 yılı depremi sonrasında -başta İstanbul olmak üzere- ülke çapında geniş bir imar faaliyeti planlanmıştır.
İnegöl' de görülen geniş tahribatı gidermek üzere de İshak Paşa vakıfları nazırı ve de yöneticisi, Kethüda Sofu Hacı Sinan Efendi görevlendirilmiştir. Ardından 1510 yılında devletçe -önce- detaylı bir tahrir yapılmış sonra da hem ülkede ve hem de İnegöl' de geniş bir imar faaliyetine girişilmiştir. İşte bu dönemde İnegöl'ün imarını üstlenmiş olan İshak Paşa vakıflarını nazırı , artık halk nezdinde "Sinan Bey" olarak anılmaya başlamıştır.
Bu arada İnegöl'ün " timar-eri " olan Hamzabeyzade Derviş Mehmed Bey ile de yakın işbirliği yapan Sinan Bey, onun, İnegöl Yenice Mahallesi'nde inşa ettirmiş olduğu tekke ve zaviyeye Noktacı K?sım Efendi'nin yerleşmesine de vesile olmuştur.
Açıkça görülüyor ki Sinan Bey, Yıldırım Beyazıt ve İshak Paşa'dan sonra İnegöl'de üçüncü imar faaliyetini başarı ile sonuçlandırmıştır. Sinan Efendi, artık "kethüda=kahya" olarak değil; " bey " olarak anılmaya başlamıştır.
Cami merkezli olarak inşa ettirdiği sıbyan mektebinde yapılan eğitim ve öğretim ile Noktacı K?sım Efendi tekke ve zaviyesi'nde yapılan eğitim ve öğretimi Sinan Bey, İshak Paşa Medresesi'nde yapılan eğitime taban olacak tarzda dizayn ettirmiştir.
Böylece; Sinan Bey, İnegöl'de hem yaygın ve hem de örgün eğitim-öğretimin önünü açmıştır. Ayrıca bir önceki bölümde kısaca nitelik ve özellikleri anlatılan Ahi ve Babi geleneklerinin, Noktacı K?sım Efendi Tekke Mescidi'nde buluşmasına da vesile olmuştur.
Diğer yandan İnegöl coğrafyasında Hamza Bey oğul ve ahfadı ile İshak Paşa oğul ve ahfadı arasında -tarihi süreç içinde- oluşan rekabeti, Sinan Bey, gidermiş; muhtemelen bu amaca ulaşmak üzere Hamza Bey oğul ve ahfadının geniş nüfuz ve etkisi olan yörelerde o da hayri tesisler kurmuştur.
RECEP AKAKUŞ HOCANIN ESERİNDEN
DÜZENLEYİP YAYINA HAZIRLAYAN
AYHAN BAYRAKTAR
