Türkiye’nin en önemli doğal gölleri arasında yer alan İznik Gölü’nün her geçen yıl küçülmesi endişe yaratırken, gölü besleyen yer altı sularının sanayi tesisleri tarafından yoğun şekilde kullanıldığı öne sürülüyor. Marmara Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin ise beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü’nün kuruma sürecinde birçok olumsuz etkenin bir araya geldiği ifade ediliyor.
İddiaya göre, göl çevresinde faaliyet gösteren fabrikalar, İznik Gölü’nü besleyen stratejik öneme sahip yer altı su kaynaklarını tüketiyor. Bu tesislerden biri olan ABD merkezli Cargill firmasının, kendisine ücretsiz tahsis edilen 6 yer altı su kuyusundan yılda 1 milyon metreküpten fazla su çektiği ileri sürülüyor. Şirket ise uzun süredir “Biz İznik Gölü’nden su çekmiyoruz” açıklamasını yapıyor.
1 milyon metreküp su ne anlama geliyor?
Sadece Cargill’in yılda çektiği iddia edilen 1 milyon metreküp suyun, Bursa Büyükşehir Belediyesi BUSKİ Genel Müdürlüğü’nün hizmet verdiği 3 milyon 238 bin 618 kişinin yaklaşık 2 günlük su tüketimine denk geldiği belirtiliyor. Bu miktarın, Türkiye genelinde planlanan “su hasadı ve gri su” projeleri kapsamında yıllık hedeflenen 10 milyon metreküplük kazanımın onda biri seviyesinde olduğu ifade ediliyor.
Çekilen su göle geri dönmüyor iddiası
İddialara göre Cargill Bursa Fabrikası, yer altından çektiği suyu kullandıktan sonra arıtarak doğaya bırakıyor. Ancak bu suyun Karsak Deresi aracılığıyla Gemlik Körfezi’ne ulaştığı, İznik Gölü’ne herhangi bir katkı sağlamadığı belirtiliyor. Deşarj edilen suyun, Gemlik Körfezi’nde deniz suyu sıcaklığını artırarak müsilaj riskini tetiklediği de öne sürülüyor.
Bakanlık göller için özel planlar hazırlıyor
Tarım ve Orman Bakanlığı, İznik Gölü dahil olmak üzere birçok gölü kurtarmaya yönelik özel planlar üzerinde çalışırken, su hasadı ve geri kazanım projeleri için yasal düzenlemeler de hayata geçiriliyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, ağustos ayında yaptığı açıklamada, “Türkiye'nin en büyük göllerinden olan Eğirdir Gölü'nün hacmi, yüzde 55 oranında geriledi. Bu sorunu çözmek için, buraya 5 yılda 21 milyar liralık yatırım yapacağız. Göle yıllık 42 milyon metreküp su takviyesi yapacak projenin ihalesini yaptık. Hazırladığımız bu planları; Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca göllerimiz için de sürdürüyoruz” demişti.
Konu belediye meclisine de taşındı
Cargill ile ilgili iddialar, birkaç yıl önce Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclisi gündemine de girmişti. Görüşme tutanaklarında, BUSKİ’nin firma hakkında hazırladığı raporda Cargill’e ait 6 adet yer altı suyu kullanım belgesi bulunduğu, her bir belge için 810 ton/gün ve 243 bin ton/yıl tahsis yapıldığı, toplamda ise yıllık 1 milyon 458 bin metreküp su çekiminin mümkün olduğu yer almıştı. Raporda, bu tahsisler için herhangi bir ücret alınmadığı da kaydedilmişti.
Cargill: “Neden iklim değişikliği”
Cargill’in “Ekonomik Etki Analizi Raporu-2025”te ise İznik Gölü’ndeki çekilmenin iklim değişikliği kaynaklı olduğu savunuluyor. Raporda, 2015–2024 yılları arasında göl yüzeyinin 1,5 kilometrekare küçüldüğü, bunun başlıca nedenleri arasında artan buharlaşma, azalan yağış miktarı ve verimsiz sulama uygulamalarının yer aldığı belirtiliyor. Şirket, bölgede hayata geçirdiğini açıkladığı Su Geri Dönüşüm Projesi ile su kaynaklarının korunmasına katkı sağladığını ifade ediyor.
