Çin, savunma teknolojilerinde yeni bir sayfa açarak denizaltı avını tamamen kendi başına yapabilen ilk insansız hava aracını görücüye çıkardı. Wing Loong X adı verilen bu devasa dron, Dubai Airshow 2025’te tanıtıldı ve şimdiden “denizaltı avcılığında yeni dönem” yorumlarına konu oldu.
İki Gün Havada Kalabilen Dev Platform
Wing Loong X, görünüş olarak Wing Loong ailesinin çizgilerini taşısa da kabiliyetleri önceki modellere göre oldukça gelişmiş.
- 20 metreyi aşan kanat açıklığı,
- 10 bin metre irtifa tavanı,
- 40 saate varan kesintisiz uçuş süresi
sayesinde gökyüzünde adeta bir devriye nöbetçisi gibi dolaşabiliyor. Bu özellikler, insansız bir sistem için oldukça iddialı.
Hem Tespit Ediyor, Hem Saldırıyor
Yeni İHA’nın en ilgi çeken kısmı ise denizaltı avını baştan sona kendi başına yapabilmesi. Normalde yalnızca insanlı deniz karakol uçaklarının gerçekleştirdiği sonar şamandırası (sonobuoy) bırakma işlemini Wing Loong X tamamen otonom şekilde yapabiliyor.
Cihaz sadece şamandıra bırakmakla kalmıyor;
- Su altından gelen akustik verileri topluyor,
- Yerleşik yapay zekâ bu verileri saniyeler içinde analiz ediyor,
- Hedefin denizaltı olup olmadığını sınıflandırıyor,
- Gerekirse hafif anti-denizaltı torpidolarını kendi başına ateşleyebiliyor.
Bu özellikler doğrulanırsa Wing Loong X, dünyada tam otonom denizaltı avı yapabilen ilk uzun menzilli İHA olarak kayıtlara geçiyor.
Bölgedeki Askeri Dengeleri Değiştirebilir
Çin’in özellikle Güney Çin Denizi çevresindeki faaliyetleri düşünüldüğünde, bu İHA’nın etkisi oldukça büyük olabilir. Uzmanlara göre 20–50 adet Wing Loong X’in aynı anda havada olması, bölgedeki yabancı denizaltılar için sürekli bir tespit ve baskı riski oluşturabilir.
Bu durum özellikle ABD ve müttefik ülkelerin denizaltıları için yeni taktikler geliştirmeyi zorunlu kılabilir.
İnsanlı Uçaklara Göre Çok Daha Ekonomik
Günümüzde denizaltı avı için kullanılan insanlı uçaklar hem pahalı hem de kalabalık mürettebat gerektiriyor.
- Bir ASW (denizaltı savunma harbi) uçağının birim maliyeti yaklaşık 220 milyon dolar
- Uçuş için 10–12 kişilik uzman ekip şart
Wing Loong X ise çok daha düşük maliyetle üretilebiliyor, sürü hâlinde görev yapabiliyor ve düşürüldüğünde büyük bir operasyonel kayıp oluşturmuyor. Bu nedenle Çin’in savunma bütçesine ciddi avantaj sağlaması bekleniyor.
Yapay Zekâ Torpido Ateşlemeli mi?
Her ne kadar teknoloji etkileyici olsa da bazı uzmanlar ciddi endişeler taşıyor. Çünkü bir dronun:
- Denizaltıyı doğru tespit etmesi,
- Yanılmadan sınıflandırması,
- Tek başına torpido ateşlemesi
güvenlik ve etik açıdan tartışma yaratıyor.
Bugüne kadar bu kararlar daima eğitimli operatörler tarafından; radar, sonar ve istihbarat verileri bir arada değerlendirilerek alınıyordu. Bu süreci tamamen yapay zekânın yönetmesi, “hatalı hedef vurma” riskini gündeme getiriyor.
Wing Loong X yalnızca Çin’in değil, küresel savunma teknolojilerinin geleceğini etkileyebilecek bir adım olarak görülüyor. Otonom sistemlerin askeri sahada ne kadar kontrol edilebilir olduğu ise önümüzdeki yılların en büyük tartışma başlıklarından biri olacak.
