Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YUCİTA) Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, coğrafi işaret tescilli ürünlerin Türkiye için stratejik öneme sahip olduğunu belirterek sağlıklı bir denetim sistemi kurulması gerektiğini söyledi. Tekelioğlu, coğrafi işaretlerin hem üreticiyi hem tüketiciyi koruyan güçlü bir ekonomik araç olduğunu vurguladı.
Dünya genelinde coğrafi işaretli ürünlerin 300 milyar dolarlık bir satış değerine ulaştığını, Avrupa Birliği’nde ise bu rakamın 100 milyar avroya çıktığını ifade eden Tekelioğlu, özellikle gıda krizleri ve pandemi sonrası coğrafi işaretlerin küresel ölçekte daha önemli hale geldiğini kaydetti.
Coğrafi işaretlerin sahtelerden koruma sağladığını belirten Tekelioğlu, “Tescil, tüketicileri de üreticileri de koruyor. Tüketicileri yönlendiriyor ve haksız rekabeti önlüyor” dedi. Ancak mevcut yasaların tescil sahibinin görevlerini açıkça belirtmediğini, bu nedenle birçok ürünün yalnızca sertifika olarak duvara asılı kaldığını ifade etti.
Türkiye’de denetim konusunda ciddi eksikler bulunduğuna dikkat çeken Tekelioğlu, dış denetimin bağımsız, akredite sertifikasyon kuruluşları tarafından yapılması gerektiğini belirterek, “Tarım ve Orman Bakanlığı gıda maddelerinden sorumlu ama 30 yıldır coğrafi işaretlerle ilgili denetim yönetmeliği çıkarılamadı” dedi. Tescilli 1800 ürünün yalnızca 5–10’unun AB standardında işlediğini belirterek katma değerin istenen seviyeye ulaşamamasının temel nedeninin yasal boşluklar olduğunu söyledi.
Coğrafi işaretli ürünlerin Türkiye ekonomisini güçlendirecek potansiyele sahip olduğunu vurgulayan Tekelioğlu, “Türkiye için çok önemlidir. Coğrafi işaretler iyi bir sistemle Türkiye'yi ayağa kaldıracak potansiyele sahiptir. Dünyanın hiçbir ülkesinde böyle bir potansiyel yok. Bütün dünya ülkelerinde olduğu gibi sağlıklı bir denetim olmalı. Ayrı müstakil bir kurumun olması lazım. Coğrafi işretler enstitüsü kurulması lazım” ifadelerini kullandı.
