Erkeklerde yaş ilerledikçe sıkça görülen benign prostat hiperplazisi (BPH), halk arasında bilinen adıyla iyi huylu prostat büyümesi, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen ancak genellikle tedavi edilebilir bir durumdur. Peki, bu hastalık neden oluşur, hangi belirtilerle kendini gösterir ve tedavisinde hangi yöntemler uygulanır?
Benign Prostat Hiperplazisi Nedir?
Prostat, erkek üreme sisteminin bir parçası olup idrar torbasının hemen altında yer alan küçük bir bezdir. Görevi, meninin bir kısmını oluşturan sıvıyı üretmektir. Benign prostat hiperplazisi, bu bezin yaşla birlikte büyümesi sonucu idrar kanalına baskı yapmasıyla ortaya çıkar. “Benign” ifadesi, bu büyümenin kanserle ilgisi olmayan, iyi huylu bir durum olduğunu belirtir.
Neden Ortaya Çıkar?
BPH’nin kesin nedeni tam olarak bilinmese de en önemli etkenin yaşla birlikte değişen hormon dengesi olduğu düşünülür. Özellikle 40 yaş üzeri erkeklerde testosteron ve östrojen dengesinin değişmesi, prostat dokusunun büyümesine yol açar. Ayrıca genetik yatkınlık, obezite, hareketsiz yaşam ve bazı ilaçlar da prostat büyümesini tetikleyebilir.
Belirtiler Nelerdir?
İyi huylu prostat büyümesi genellikle idrar yolları ile ilgili şikayetlerle kendini belli eder. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Sık sık idrara çıkma isteği
- Gece uykudan idrara kalkma (noktüri)
- İdrar yaparken zorlanma veya zayıf akış
- İdrarın tam boşalmadığı hissi
- İdrar kaçırma veya ani sıkışma hissi
Bu belirtiler genellikle yavaş ilerler, ancak tedavi edilmezse mesane, böbrek ve idrar yollarında kalıcı hasara yol açabilir.
Tanı Nasıl Konulur?
BPH tanısında ilk adım, ürolojik muayene ve hastanın şikayetlerinin değerlendirilmesidir. Doktor, parmakla rektal muayene (PRM) ile prostatın büyüklüğünü hissedebilir. Ayrıca;
- PSA (Prostat Spesifik Antijen) testi,
- İdrar akım hızı ölçümü (uroflowmetri),
- Ultrasonografi
gibi testler de tanıyı destekler. Bu testler sayesinde hem prostatın boyutu hem de idrar akışındaki tıkanıklığın derecesi belirlenir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tedavi, hastalığın şiddetine ve kişinin yaşam kalitesine göre planlanır. Hafif vakalarda ilaç tedavisi, ileri vakalarda ise cerrahi yöntemler tercih edilir.
İlaç Tedavisi
- Alfa blokerler: Prostat ve mesane kaslarını gevşeterek idrar akışını kolaylaştırır.
- 5-alfa redüktaz inhibitörleri: Prostatın küçülmesini sağlar.
- Bitkisel destekler: Bazı hastalarda saw palmetto gibi doğal içerikler yardımcı olabilir, ancak mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Cerrahi Tedavi
İleri derecede büyümelerde, idrar yolunu tıkayan prostat dokusu cerrahi olarak alınır. En yaygın yöntemlerden biri TUR-P (Transüretral Rezeksiyon Prostat) işlemidir. Lazer destekli ameliyatlar da son yıllarda daha az kan kaybı ve kısa iyileşme süresiyle tercih edilmektedir.
Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler
BPH tanısı konulan kişilerin yaşam tarzında bazı küçük değişiklikler büyük fark yaratabilir:
- Akşamları sıvı tüketimini azaltmak
- Kafein ve alkol alımını sınırlamak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Uzun süre idrar tutmaktan kaçınmak
Bu önlemler, belirtilerin hafiflemesine ve tedavi sürecinin daha rahat geçmesine yardımcı olur.
İyi Huylu Ama Dikkat Gerektiren Bir Durum
Benign prostat hiperplazisi her ne kadar “iyi huylu” olarak tanımlansa da, erken teşhis ve doğru tedavi hayati önem taşır. Düzenli üroloji kontrolleri, hastalığın ilerlemesini önler ve yaşam kalitesini yüksek tutar. Özellikle 40 yaş üstü erkeklerin yılda en az bir kez prostat muayenesi yaptırması önerilir.
