Memorial Bahçelievler Hastanesi’nden Obezite Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Celal Kızılkaya, çocuklarda obezitenin sebeplerini, nasıl tespit edildiğini ve tedavi sürecinde hangi yöntemlerin öne çıktığını anlattı.
Teknolojik Gelişmeler Obeziteyi Tetikliyor
Çocukluk çağında obezite oranı 1975’te yüzde 4’tü. Bugün bu oran yüzde 20’ye ulaşmış durumda. 1975’te dünyada yaklaşık 11 milyon obez çocuk varken, 2022 itibarıyla sayı 159 milyona yükseldi.
Kızılkaya’ya göre bu artışın başlıca sebepleri şunlar:
* Evde geçirilen vaktin artması
* Güvenli oyun alanlarının azalması
* Akademik baskı nedeniyle spor ve hareketten uzaklaşılması
* Uzun süreli ekran karşısında oturma alışkanlığı
* Şekerli içecekler, işlenmiş gıdalar ve yüksek yağlı beslenme
Uzmanlar, bu şekilde beslenen çocukların yalnızca kilo problemi değil, vitamin ve mineral eksikliği açısından da risk altında olduğuna dikkat çekiyor.
Araştırmalar ayrıca kahvaltı yapmayan çocuklarda obezite riskinin belirgin şekilde arttığını gösteriyor.
Ebeveynlerin ikisinin de obez olması, çocuğun obez olma riskini oldukça yükseltiyor.
Çocuklarda Obezite Nasıl Hesaplanıyor?
Çocuklarda obezite tanısı yetişkinlerdeki kadar basit değil.
Kızılkaya süreçleri şöyle özetliyor:
* 2 yaş altı çocuklar: Boya göre ağırlık oranı kullanılıyor.
* 2 yaş üzeri çocuklar: Vücut kitle indeksi hesaplanıyor ancak tek bir sınır değeri yok.
* Hesaplamalar yaş ve cinsiyete göre hazırlanan özel eğrilere bakılarak değerlendiriliyor.
* VKİ değeri
o %85–95 arası: Fazla kilolu,
o %95 ve üzeri: Şişman olarak kabul ediliyor.
Ayrıca bel çevresi ölçümü, iç organ yağlanmasını ve metabolik riskleri değerlendirmede önemli bir kriter.
Aktif Yaşam ve Dengeli Beslenme Şart
Çocukluk çağı obezitesinin temelinde çoğunlukla yanlış beslenme ve hareketsizlik yatıyor. Ancak bazı çocuklarda hormonal ya da genetik hastalıklar da obeziteyi tetikleyebiliyor. Bu tür durumlarda çocuk endokrinoloji hekimlerinin devreye girmesi gerekiyor.
Basit obezitede ise tedavinin bel kemiği yaşam tarzı değişimi:
* Sağlıklı ve düzenli beslenme
* Günlük fiziksel aktivite
* Ekran süresinin kısıtlanması
* Düzenli uyku alışkanlığı
Bazı durumlarda ilaç tedavisi uygulansa da tek başına ilaçların etkisi sınırlı.
Çocuklarda bariatrik cerrahi (obezite ameliyatı) ise ancak çok özel durumlarda ve gelişimini tamamlamış gençlerde gündeme gelebiliyor.
Tedavide Çok Disiplinli Ekip Başarı Getiriyor
Kızılkaya, obezitenin tek bir branşla çözülebilecek bir hastalık olmadığının altını çiziyor. Başarı oranı en yüksek tedavi modeli, birçok uzmanın birlikte çalıştığı multidisipliner yaklaşım.
Bu sağlık ekibinde genellikle şu branşlar yer alıyor:
* Genel cerrahi
* Endokrinoloji
* Gastroenteroloji
* Kardiyoloji
* Göğüs hastalıkları
* Psikiyatri ve psikoloji
* Beslenme ve diyet uzmanı
* Fizyoterapi
Her uzman çocuğu kendi alanı açısından değerlendiriyor ve ortak toplantılarla kişiye özel bir tedavi planı oluşturuluyor. Bu sayede hem kilo kontrolü hem de uzun vadeli sağlık takibi daha etkili hale geliyor.
Kızılkaya'ya göre tedaviye uyum sağlamayan çocuklarda 10 yıl içinde kiloların yarı yarıya geri alınabildiği görülüyor. Bu durum beraberinde diyabet, hipertansiyon ve karaciğer yağlanması gibi sorunları yeniden tetikliyor.
“Obezite Bir Kader Değil, Kronik Bir Hastalıktır”
Uzmanlar, obeziteyi hafife almadan, uzun soluklu bir sürece hazırlanarak tedaviye başlanması gerektiğini vurguluyor. Erken dönemde yapılan doğru müdahaleler, çocukların hem fiziksel hem psikolojik açıdan sağlıklı bir geleceğe adım atmasını sağlıyor.
