FESİHTE GEÇERLİ SEBEPLER
Kanunun 18.maddesi iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi için şu hususların oluşmasını geçerli sebep saymıştır:”Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren ,işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin ,iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.”Bu gerekçenin bulunmaması halinde halinde işçinin açacağı davayı kazanması kaçınılmazdır.
1-İşçinin yeterliliğinden :
-Ortalama benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma,
-Öğrenme ve kendisini yetiştirme yetersizliği,
-İşe yatkın olmaması işini yapmasını engelleyen hastalık,
-İşe yoğunlaşamama,
-Bedensel ve zihinsel yetersizlikler veya sık hastalanması,
-Yine işçinin depresif olması alkol,ilaç bağımlısı olması ve bu durumların halen veya ileriye dönük işini etkilemesi geçerli sebeptir.
2-İşçinin davranışlarından:
Davranış,işçinin yapabilecekken yapmaması veya yapmaması gereken davranışları bilerek yapmasıdır.Bu yönüyle yeterlilik durumundan tamamen ayrılır;yeterlilik durumunda işçinin kusuru yokken,bunda kusur ve sorumluluğu vardır.Davranışlarından kaynaklanan olayda da savunmasının alınması şarttır.
İşçinin davranışlarına örnek vermek gerekirse;
-İşverene zarar vermek veya zarar verebileceği tedirginliği doğurmak işini uyarılara rağmen eksik ,kötü veya yetersiz yapmak,
-Arkadaşlarından borç para istemek,
-İşçileri işverene karşı kışkırtmak ,
-Sık sık geç gelmek,
-İş akışını durduracak sıklıkla telefon görüşmeleri yapmak,
-İş saatinde özel işi için internet kullanmak,özel mailler atmak(bu durumlarda bir kez yazılı ihtar yapılır ikinci de işten çıkarılabilir.,
-İşini aksatacak biçimde iş yerinde dolaşmak,
-Duygusal yıpratma ve acındırma davranışları,
-İşçiler arasında baskı oluşturan grup kurma,
-İstirahat raporunu zamanında işverene vermeme,
-İzin kağıdını imzalatıp onay almadan izne çıkma veya izin kağıdını teslim etmeme,
-İş arkadaşı ve amirlerine kötü davranma,
-İş yerine ait araç gereci özel amacı için kullunmak(fotokopi,faks),
-Amir veya iş arkadaşlarının özel eşyalarını karıştırmak,kullunmak,
-İş güvenliği kurallarına uymamak vs.
3.İşletmenin Gereklerinden:
-Ekonomik krizlerle işletmenin zora girmesi,
-Sürüm ve satışın düşmesi,
-Talep daralması,
-Enerjisıkıntısı,
-Dış pazarın kaybı,
-Ham madde sıkıntısı gibi dış nedenler,
-Yeni çalışma yöntemi ile yeni teknoloji getirilmesi ve dolayısıyla işçi azaltılması,
-Bazı bölümlerin kapatılması,küçülmesi,
-Bazı iş türlerinin kaldırılması gibi iç nedenler işletmenin gerekli işverenden kaynaklanan geçerli nedenlerdendir.
Her işveren başarılı olmak ve iş yerini en karlı şekilde yönetmek için kararlar vermekte özgürdür.Mahkeme,işletmede bazı departmanlarını kapatıp işçileri de çıkaran işvereni ,niçin bu departmanları kapattığı veya küçülttüğü yönünden incelemez.İşten çıkarmaya gerekçe gösterdiği nedenlerin oluşup oluşmadığını yani o departmanın eski sayı ile çalışıp çalışmadığını inceler.
Bazı işçilerin alt işverene devrinden dolayı iş akdinin feshi geçerli sebeple fesihtir.
4.İş yerinin Gereklerinden:
İş yerinin taşınması,daraltılması vs.
5.İşin Gereklerinden:
İş türünün değişmesi ,teknolojik yenilikler getirmesi vs.
Bu son iki madde iş yerinin ve işin gerekleri dolayısıyla işverenin geçerli bir sebeple işçi azaltmasını gösterir.İş yeri farklı bir il veya bölgeye taşınabilir,daha küçük bir yere taşınabilir,daha küçük bir yere taşınabilir,yeni teknoloji ile eleman istihdamı azaltabilir.Bunlar somut olarak ispatlanabildiği sürece geçerli nedenlerdir.
Derhal fesih hakkını kullanma süresi
İş kanunumuzun işçi ve işverene haklı sebeplerle işi bırakma veya işten çıkartma haklarını yukarı da anlattık yukarıdaki açıklamalarda ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi,iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz.Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlanması halinde bir yıllık süre uyguyanmaz.
Bu haller sebebiyle işçi yahut işverenden iş sözleşmesini yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde feshedenlerin diğer taraftan tazminat hakları saklıdır.(Devam edecek…)