Uzay araştırmalarında sınırları zorlayan James Webb Uzay Teleskobu, bugüne kadar benzeri görülmemiş özelliklere sahip sıra dışı bir gezegen keşfetti. Şekli limonu andıran, atmosferi alışılmışın tamamen dışında olan bu gezegen, bilim insanlarını adeta ters köşeye yatırdı. Üstelik gezegenin gökyüzünde elmas yağmurları oluşabileceği ihtimali de konuşuluyor.
Bilim dünyasında büyük yankı uyandıran bu gizemli gök cismi, PSR J2322-2650b adıyla kayıtlara geçti.
Bu Gezegen Hiçbir Şeye Benzemiyor
PSR J2322-2650b’yi ilginç kılan tek şey şekli değil. Gezegen, ölü bir yıldız türü olan pulsarın etrafında dolanıyor. Normalde bu tür yıldızların çevresi, gezegenler için son derece tehlikeli kabul ediliyor. Ancak bu gezegen, tüm bu sert koşullara rağmen varlığını sürdürüyor.
Yaklaşık Jüpiter büyüklüğünde olan gezegen, pulsarına sadece 1,6 milyon kilometre uzaklıkta bulunuyor. Kıyaslamak gerekirse Dünya, Güneş’e bunun yaklaşık 100 katı mesafede. Bu aşırı yakınlık nedeniyle gezegen, yıldızının etrafındaki bir turunu yalnızca 8 saat gibi çok kısa bir sürede tamamlıyor.
Bilim insanlarına göre gezegenin limon benzeri şekli, pulsarın çok güçlü kütleçekim etkisinin yarattığı şiddetli gelgit kuvvetlerinden kaynaklanıyor.
Atmosferi Daha Önce Hiç Görülmedi
Asıl şaşırtıcı olan ise gezegenin atmosferi. Şu ana kadar incelenen ötegezegenlerde genellikle su buharı, metan veya karbondioksit gibi gazlara rastlanıyordu. Ancak PSR J2322-2650b’de durum tamamen farklı.
James Webb verilerine göre gezegenin atmosferi büyük oranda helyum ve karbon içeriyor. Üstelik karbon, alışılmadık moleküler formlarda tespit edildi. Bugüne kadar incelenen yüzlerce gezegen arasında bu tür bir atmosfer yapısına sahip başka bir örnek yok.
Bilim insanları, bu yoğun karbonun atmosferde birikip karbon isi bulutları oluşturabileceğini ve uygun koşullarda elmas yağmurları meydana gelebileceğini düşünüyor.
Gündüzü Cehennem, Gecesi Daha “Serin”
Gezegen, yıldızına gelgit kilitlenmesi yaşamış durumda. Yani bir yüzü sürekli pulsara bakarken, diğer yüzü hiç ışık almıyor.
-
Yıldızına bakan tarafta sıcaklık 2.000 derecenin üzerine çıkıyor
-
Karanlık tarafta ise sıcaklık yaklaşık 650 derece civarında
Bu aşırı sıcak farkı, atmosferde oksijen ve azot gibi elementlerin neredeyse tamamen yok olmasına yol açmış olabilir. İşte bu yüzden karbon, atmosferde baskın hâle gelmiş durumda.
Bu Gezegen Nasıl Oluştu? Kimse Emin Değil
Araştırmacılar, PSR J2322-2650b’nin nasıl oluştuğunu mevcut gezegen oluşum teorileriyle açıklamakta zorlanıyor. Çünkü bilinen süreçler, bu kadar saf karbon ağırlıklı bir atmosferi ortaya çıkaramıyor.
Olası senaryolardan biri şu:
Gezegenin iç kısmında bulunan karbon ve oksijen karışımı zamanla soğuyarak kristalleşmiş olabilir. Bu süreçte saf karbon kristalleri yüzeye yükselmiş ve helyumla karışarak bugünkü atmosferi oluşturmuş olabilir. Ancak bu teori bile, oksijen ve azotun neden neredeyse tamamen yok olduğunu tam olarak açıklayamıyor.
Pulsarın Özelliği Gözlemi Kolaylaştırdı
Gezegenin döndüğü pulsar, son derece yoğun gama ışınları yayıyor ancak kızılötesi ışık üretimi çok zayıf. Bu durum, James Webb’in gezegen atmosferini daha net incelemesini mümkün kıldı. Normal bir yıldız olsaydı bu kadar detaylı gözlem yapmak çok daha zor olurdu.
Bilim Dünyası Yeni Sorularla Baş Başa
PSR J2322-2650b, sadece ilginç bir keşif değil; aynı zamanda gezegen oluşumuna dair bildiklerimizi de sorgulatan bir örnek. Uzmanlara göre bu gezegen, evrende sandığımızdan çok daha farklı ve uç koşullarda oluşmuş dünyalar olabileceğini gösteriyor.
Kısacası limon şeklindeki bu gizemli gezegen, daha şimdiden uzay araştırmalarının en sıra dışı keşiflerinden biri olarak tarihe geçmiş durumda.
