Türkiye, son yıllarda ciddi bir demografik değişim yaşıyor. Doğurganlık hızının düşmesi, yaşam süresinin uzaması ve sağlık alanındaki gelişmeler sayesinde toplumun yaş ortalaması hızla artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, 2019 yılında 7,5 milyon olan 65 yaş ve üzeri nüfus, 2024 yılında yüzde 20,7 artarak 9,1 milyonu aştı. Toplam nüfus içindeki yaşlı oranı ise yüzde 9,1’den yüzde 10,6’ya çıktı. 

TÜİK'in projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranı önümüzdeki yıllarda da artmaya devam edecek. 2030 yılında bu oranın yüzde 13,5, 2040 yılında yüzde 17,9, 2060 yılında yüzde 27 ve 2100 yılında ise yüzde 33,6 olacağı öngörülüyor. Bu hızlı artış, yaşlılara yönelik yeni sosyal politikaların geliştirilmesini kaçınılmaz hale getiriyor. 

Türkiye Nüfusu Kaç Yaşında Türkiye’de Genç Nüfus Bitiyor Mu Yaşlı Nüfus Hızla Artıyor Mu (2)-1

Aktif Yaşlanma Endeksi Nedir ve Neden Önemli? 

Yaşlı bireylerin toplumdaki yerini ve yaşlılık dönemlerini nasıl geçirdiklerini ölçebilmek için Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafından Aktif Yaşlanma Endeksi (AYE) geliştirildi. Bu endeks, yaşlıların istihdama, topluma katılımına, bağımsız yaşamasına ve aktif yaşlanmaya uygun bir ortamda bulunmasına bakarak ölçüm yapıyor. Endeks değerleri 0 ile 100 arasında bir aralıkta hesaplanıyor. Değer ne kadar yüksekse, yaşlı bireylerin o kadar aktif bir yaşlılık dönemi geçirdiği anlaşılıyor. 

Türkiye, 2024 yılında ilk kez AYE verilerini resmi olarak yayımladı. Bu veriler, hem Türkiye genelinde hem de bölgelere ve cinsiyete göre detaylandırıldı. 

Türkiye Nüfusu Kaç Yaşında Türkiye’de Genç Nüfus Bitiyor Mu Yaşlı Nüfus Hızla Artıyor Mu (2)

Türkiye’de Aktif Yaşlanma Endeksi Ne Durumda? 

2024 yılı verilerine göre Türkiye’nin Aktif Yaşlanma Endeksi değeri 29,7 olarak açıklandı. Bu oran, 2023 yılına göre küçük bir artışı temsil ediyor. 2023 yılında endeks değeri 28,7 idi. 

Endeksin alt bileşenlerinde ise durum şöyle: 

  • İstihdam bileşeni: 27,6 

  • Topluma katılım bileşeni: 12,5 

  • Bağımsız, sağlıklı ve güvenli yaşam bileşeni: 65,0 

  • Aktif yaşlanma için kapasite ve elverişli ortam bileşeni: 46,1 

Bu veriler, Türkiye’de yaşlı bireylerin bağımsız ve sağlıklı bir hayat sürme açısından daha iyi durumda olduğunu, ancak istihdam ve toplumsal katılım gibi alanlarda Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin gerisinde kalındığını gösteriyor. 

Türkiye Nüfusu Kaç Yaşında Türkiye’de Genç Nüfus Bitiyor Mu Yaşlı Nüfus Hızla Artıyor Mu (1)-1

Türkiye’nin Aktif Yaşlanma Endeksi Avrupa ile Karşılaştırıldığında Ne Durumda? 

2018 yılında AB ülkeleri için hesaplanan ortalama Aktif Yaşlanma Endeksi değeri 36,8 idi. Buna göre Türkiye’nin 29,7 olan değeri AB ortalamasının altında kalıyor. Özellikle İsveç (47,8), Hollanda (43,7) ve Danimarka (43,3) gibi ülkeler bu alanda öncü konumda. 

Türkiye’de erkeklerin AYE değeri 34,5 iken, kadınların değeri 25,3 olarak hesaplandı. AB ortalamalarında da benzer bir fark görülse de Türkiye’de cinsiyetler arası fark daha belirgin. 

Hangi Bölgelerde Yaşlılar Daha Aktif? 

2024 verilerine göre Türkiye'de aktif yaşlanma açısından en yüksek endeks değerine sahip bölge Doğu Karadeniz oldu. Doğu Karadeniz Bölgesi’nin AYE genel endeks değeri 33,3 olarak açıklandı. Bu bölgeyi Batı Marmara (31,9) ve Kuzeydoğu Anadolu (30,8) izledi. 

Endeks değeri en düşük bölge ise 26,9 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi oldu. Ardından Akdeniz (28,7) ve Orta Anadolu (28,8) bölgeleri geliyor. 

İstihdamda ve Topluma Katılımda Bölgesel Farklar Nasıl? 

İstihdam bileşeni açısından en yüksek değere sahip bölge 42,2 ile yine Doğu Karadeniz oldu. En düşük istihdam endeksi ise Batı Anadolu Bölgesi’nde görüldü (22,3). İstanbul bile 24,2 ile düşük bir istihdam oranına sahip. 

Topluma katılım bileşeninde ise İstanbul 17,0 değeriyle öne çıkarken, Doğu Karadeniz sadece 9,2 değerle listenin son sıralarında yer aldı. Bu da bazı bölgelerde yaşlı bireylerin sosyal hayata daha aktif katıldığını, bazılarında ise daha geri planda kaldığını gösteriyor. 

Ekrem İmamoğlu’nun Diploması İçin Suç Duyurusunda Bulunan Ozan Özcan Konuştu Ekrem İmamoğlu’nun Diploması İçin Suç Duyurusunda Bulunan Ozan Özcan Konuştu

Türkiye Nüfusu Kaç Yaşında Türkiye’de Genç Nüfus Bitiyor Mu Yaşlı Nüfus Hızla Artıyor Mu (1)

Sağlıklı ve Güvenli Yaşamda Ege Bölgesi Önde 

Bağımsız, sağlıklı ve güvenli yaşam bileşeni açısından Ege Bölgesi 68,1 puanla Türkiye genelinde en yüksek değere sahip bölge oldu. Ege’yi Batı Anadolu (66,8) ve Doğu Marmara (65,7) takip etti. Bu sonuç, Ege Bölgesi’nin hem yaşam kalitesi hem de sağlık hizmetlerine erişim açısından avantajlı olduğunu gösteriyor. 

Kadınlar ve Erkekler Arasında Aktif Yaşlanmada Fark Var mı? 

Verilere göre erkeklerin aktif yaşlanma endeks değerleri kadınlardan daha yüksek. 2024 yılında erkekler için genel AYE değeri 34,5 iken, kadınlar için bu değer 25,3 olarak ölçüldü. İstihdam, sosyal katılım ve sağlıklı yaşam gibi tüm bileşenlerde erkekler kadınlardan daha yüksek puanlara sahip. 

Özellikle istihdamda fark daha belirgin: erkeklerde istihdam bileşeni değeri 40,4 iken kadınlarda 15,5. Bu fark, Türkiye’de yaşlı kadınların iş gücüne katılımında ciddi eksiklikler olduğunu gösteriyor. 

Türkiye’de Aktif Yaşlanmayı Desteklemek İçin Neler Yapılabilir? 

Türkiye'nin yaşlanan nüfusu karşısında aktif yaşlanmayı teşvik etmek büyük bir ihtiyaç haline geliyor. Yaşlı bireylerin istihdamda daha fazla yer alması, sosyal etkinliklere katılımın artırılması, yaşam boyu eğitim imkanlarının sunulması ve sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması gibi politikalar geliştirilmesi gerekiyor. 

Kaynak: tuik.gov.tr