Nişan ve Nikâhın İç İçe Geçen Hukuku
Nişanlılık Sürecinde Nikâhın Statüsü
Evlilik ciddi bir müessesedir. Evlenmek isteyen kimselerin öncelikle resmî muamele yaptırmaları, sonra halk arasında “dinî nikâh” olarak bilinen merasimi yapmaları uygun olur. Mevcut şartlarda resmi nikahla güvence altına alınmayan dini nikahlar, ihmal ve istismarlara konu olabilmektedir.
Resmi nikah öncesi de olsa, evlenmek üzere nişanlanan kimselerin şartlarına uygun olarak yaptıkları nikâh akdi de dinen geçerlidir.
Bu durumdaki bir kadın, nikâhlandığı kimsenin dinen eşi olduğundan, kocası kendisini boşamadıkça bir başka erkekle evlenemez.
Bozulan Nişan
Evlilik, bireylerin hayatlarında attıkları en ciddi adımlardan biridir. Resmi prosedürler ve dini uygulamalar, bu birlikteliğin başlangıcını oluşturur. Ancak, evlilik arifesindeki çiftler için nişanlanma süreci, bazı hukuki ve dini karmaşaları da beraberinde getirebilir. Özellikle nişan sırasında kıyılan nikâh, eğer nişan bozulursa, bu nikâhın durumu ne olur? Bu durumdaki bir kadın, başka biriyle evlenebilir mi, yoksa hala dini olarak evli sayılır mı?
Bozulan Nişan ve Nikâhın Geçerliliği
Bozulan bir nişanın ardından, nikâhın hala geçerli olup olmadığı ve bu durumun hukuki sonuçları, toplumda ve dini çevrelerde sıkça tartışılan bir meseledir. Özellikle kadının durumu, eğer erkek onu boşamazsa, dini açıdan nasıl ele alınmalıdır? Bu durumda kadın, başka biriyle evlenme hakkına sahip midir, yoksa nikâhın bağlayıcılığı devam eder mi?
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun 12.07.2017 tarihli açıklamasına göre, nişan bozulsa bile, erkek boşamadığı sürece dini nikâh devam eder. Bu durum, kadının başka biriyle evlenememesi anlamına gelir.
Böyle bir durumda erkeğin, sırf kadına zarar vermek amacıyla kadını boşamamakta ısrar etmesi dinen doğru değildir (el-Bakara, 2/231).
Çözüm Yolları ve Arabuluculuk
Boşanmamakta direnen bir eşle karşı karşıya kalan kadınlar için çeşitli çözüm yolları bulunmaktadır. Bu yollar, ilim ve fazilet sahibi kişilerin arabuluculuğundan, aileler arası hakem belirlemeye kadar uzanır.
Nişanlı ve nikahlı kız fiilen bir araya gelmekten vazgeçer; fakat erkek onu boşamazsa, dinen nikâh devam eder. Bu durumda yapılacak şey, ailelerin girişimi ile erkeğin boşamasını sağlamak, bu yapılamadığı takdirde, hakemler aracılığıyla aralarını ayırmak ve boşamanmayı sağlamaktır.
Sonuç olarak resmi nikah olmaksızın ve düğün öncesi dini nikahlar; ihmal, istismar ve mağduriyetlere konu olabilmektedir.
Dini nikahlı Nişanlıların, nişanı bozulursa bu durumda dinen de boşanma niyeti ortaya çıkmaktadır. İki tarafın anlaşarak nişanı bozması ile boşanma da iki tarafın rızası ile sorunsuz gerçekleşebilmektedir.
Ancak taraflardan birinin razı olmadığı durumlarda, özellikle de erkeğin diretmesi durumunda; ailelerin devreye girip anlaşmaları, bununla da mümkün olmazsa hakem kararı ile boşanmanın sağlanması mümkündür. Aslında resmi nikahlarda da taraflardan birinin diretmesi ile aynı çekişme yaşanabilmekte ve karar mahkemeye kalmaktadır. Dini nikahta da benzer bir süreç yaşanabilmektedir. Böyle bir durumda erkeğin, sırf kadına zarar vermek amacıyla kadını boşamamakta ısrar etmesi, hakem kararı ya da fetva ile gerçersiz kılınabilir.
