NASA, uzaydan veri toplayarak tsunamileri önceden tespit edebilen deneysel sistemi GUARDIAN ile dikkat çekici bir başarıya imza attı. Geçtiğimiz haftalarda Rusya’nın Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana gelen 8,8 büyüklüğündeki deprem, sistemin kritik bir sınavı oldu. GUARDIAN, depremden kaynaklanan tsunamiye işaret eden dalgaları yaklaşık 20 dakikada tespit ederek uzmanlara uyarı gönderdi. Bu sayede dalgaların Pasifik kıyılarına ulaşmasından yaklaşık 40 dakika önce ilk erken uyarı sağlandı.
Uzaydan Gelen Veriler Tsunamiyi Öngörmeyi Mümkün Kılıyor
GUARDIAN, klasik okyanus tabanlı sensörlere ihtiyaç duymadan çalışıyor. Tsunamiler, devasa su kütlelerini hareket ettirerek atmosferde düşük frekanslı ses ve yerçekimi dalgaları oluşturuyor. Bu dalgalar iyonosfere ulaştığında, GNSS (Global Navigation Satellite Systems) sinyallerinde bozulmalara yol açıyor. Sistem, dünya genelinde 350’den fazla sürekli GNSS istasyonundan gelen verileri analiz ederek bu bozulmaları tespit ediyor.
Uygun koşullarda, kıyı topluluklarına 1 saat 20 dakikaya kadar ek uyarı süresi sağlanabileceği belirtiliyor. Bu, tsunami riski taşıyan bölgelerde hayati önem taşıyor.
Volkanik Patlamalar ve Heyelanlar Da Sisteme Dahil
GUARDIAN’ın en önemli avantajlarından biri, yalnızca depremlere değil; volkanik patlamalar, denizaltı heyelanları ve bazı hava olayları nedeniyle oluşabilecek tsunamileri de tespit edebilmesi. Mevcut erken uyarı sistemleri, pahalı ve sınırlı sayıda bulunan derin okyanus basınç sensörlerine dayanıyor. GUARDIAN ise küresel ölçekte daha hızlı, yaygın ve maliyet açısından verimli bir alternatif sunuyor.
Paradigma Değişimi
Uluslararası Tsunami Erken Uyarı Çalışma Grubu Başkanı Bill Fry, sistemin “erken uyarı teknolojilerinde bir paradigma değişimi” yaratabileceğini belirtiyor. Kamçatka depremi sırasında elde edilen sonuçlar, GUARDIAN’ın Pasifik Ateş Çemberi ve diğer yüksek riskli bölgelerde kritik bir rol oynayabileceğini gösteriyor.
NASA’dan Küresel Güvenlik Adımı
GUARDIAN, NASA’nın küresel erken uyarı sistemlerini güçlendirmek ve tsunamilerin yıkıcı etkilerini azaltmak adına attığı önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Sistem, gelecekte milyonlarca insanın güvenliğini artıracak ve acil durum müdahalelerini çok daha hızlı planlamaya olanak tanıyacak.
