Senyoraj Geliri : Paranın basım maliyeti ile piyasa değeri arasındaki farkın adıdır. Bu fark teorik olarak tüm para birimlerinde vardır. Basım maliyeti ile piyasa değerinin farkının yüksek olabilmesi paranın konvertible/uluslararası değiş tokuşa açık olması ile eş değerdir. Tüm para birimleri ile ilgili detaylara girmeyeceğim. Bugün dolar ve emtia piyasalarını ele alacağız. Detaya inmeden önce Dolar ile ilgili bir bilgi daha paylaşmak istiyorum. ABD para birimi keten ve pamuk bir arada kullanılarak oluşturulur. Daha özel açıklamak gerekirse,% 25 keten ve % 75 pamuktan oluşur. 100 ABD dolarının basım maliyeti 4,7 dolardır.
Yaklaşık 3 aydır Dünya'nın gündeminde korona var. Başlangıçta Çin'de çok da önemsenmeyen virüs, yayılımın artması ve özellikle İtalya'da vaka sayısının artmasıyla ciddiyetini arttırdı. Dünya ticaretine direk etki eden virüs bir çok ülkenin ticaretinde frene bastırdı. Kapanan gümrük kapıları, iç piyasada tatil veren şirketler gibi önlemlerle virüs kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Neticede tıbbi olarak hemen herkes bu virüse alacak ya da başka deyişle yaşamayı öğrenecek. Dolayısıyla panik yapmadan sadece tedbir alarak yola devam etmek gerekmekte düşüncesindeyim.
EMTİA FİYATLARI
Şimdi sene başı itibariyle virüs etkisi artarken emtia piyasalarında ciddi düşüşler yaşanmaya başladı. Genellikle petrol popüler olduğu için ilgi o yönde ancak nikelden demir cevherine hemen hepsinde düşüş hızlı oldu ve oluyor. Hatta güvenli liman denilen altın dahi bu düşüşlerden nasibini aldı diyebilirim. Gerçi son dönemde finans piyasaları iniş çıkışlarda iyi kar realizasyonu yapıyor.
Diğer taraftan ülkeler ekonomik anlamda önlemler alarak merkez bankaları aracılığıyla müdehalelerde bulunuyor. Yaklaşık 1 trilyon dolar basacak olan ABD, IMF 1 Trilyon dolar, 750 milyar Euro fonlayacak Avrupa, 200 milyar sterlin ile İngiltere ve 100 milyar TL ile biz. Özellikle Dünya'da emtia piyasasında işler senelik kontratlarla yürür. İşte bu noktada kontrat yenileme dönemlerine bakmak lazım.
Bir diğer taraftan vakaların mart ayı gibi artış sürecini girdiğini düşündüğümüzde Dolar tüm para birimlerine karşı değer artışı yaşıyor. Ana rezerv para olan dolar tüm ülkelerin her ne olursa olsun birinci tercihi konumunda. Euro, Sterlin, İsviçre Frangı ve Türk Lirası karşısında dönemsel olarak aynı süreçleri yaşıyoruz. Sonuç olarak yazımın başında senyoraj gelirinden bahsetmiştim. İşte bu noktada basım maliyeti 4.7 dolar olan 100 doları tüm ülkeler kaç liradan alıyor düşünelim. 1 trilyon doları piyasaya sürecek ABD, IMF ya da Dünya Bankası nerelerden nasıl kazanıyor net olarak görebiliriz. Sadece para piyasaları perspektifi ile anlattığım bu süreçte ilaç endüstrisini daha işin içine katmadım diyebiliriz.
Netice olarak yaratılan panik havası konusunda dikkatli olunmalıdır. Evet virüsü ve salgını önemseyelim ama bir taraftan da ekonomik süreçleri göz önünde bulunduralım. Lider ülke olmak istiyorsak her ne şartta olursa olsun esnek olup kısa sürede adapte olabilmeliyiz. Bugün virüsün çıkış noktası olan Çin vaka sayısını sıfırladı ve diğer ülkelere gerek ilaç gerek parasal desteklerle uluslararası pozisyonunu güçlendiriyor.
Bizler duygusal bir ülke olarak akılcı ve akıllı davranmalıyız...
