Kene Nedir Nasıl Zarar Verir?
Kene, genellikle sıcak havalarda aktifleşen, doğada otluk, çalılık, ormanlık alanlarda yaşayan parazit bir canlıdır. İnsan ve hayvanların kanıyla beslenir. Zararsız gibi görünse de bazı kene türleri ölümcül olabilen hastalıkların taşıyıcısıdır. En bilineni Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) olmakla birlikte Lyme hastalığı da kene yoluyla bulaşabilir. Keneler, taşıdığı virüsü ısırdığı anda değil, genellikle vücuda yapıştıktan birkaç saat sonra bulaştırır. Bu nedenle zamanında ve doğru müdahale çok önemlidir.
Keneler En Çok Nerede Görülür?
Keneler en çok ormanlık alanlar, yüksek otların bulunduğu çayırlıklar, çalılıklar, hayvan barınakları, çoban köpeklerinin gezdiği bölgeler, ahır ve mera çevresi gibi yerlerde görülür. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında kırsal kesimlerde piknik yapanlar, tarlada çalışanlar ve hayvancılıkla uğraşan kişiler yüksek risk altındadır. Türkiye’de İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz’in iç kesimleri kenelerin en çok görüldüğü yerler arasında sayılır.
Kene Isırması Nasıl Anlaşılır?
Kene ısırması, çoğu zaman ağrısız ve sinsi şekilde gerçekleşir. Vücuda yapıştığında genellikle fark edilmez çünkü tükürüğü uyuşturucu etkiye sahiptir. Fakat şu durumlara dikkat edilmelidir:
- Vücutta açıklanamayan kaşıntı, kızarıklık ya da siyah nokta benzeri bir çıkıntı varsa
- Özellikle saç dipleri, kulak arkası, koltuk altı, kasık ve diz arkası gibi sıcak, nemli bölgelerde şişlik fark edilirse
- Halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı gibi belirtiler varsa
Bu gibi durumlarda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
Keneden Nasıl Korunmalı?
Keneden korunmanın en etkili yolu, keneyle hiç temas etmemektir. Ancak doğayla iç içe yaşanan ya da çalışılan yerlerde bu her zaman mümkün değildir. Bu yüzden aşağıdaki önlemler büyük önem taşır:
- Uzun kollu ve paçalı kıyafetler giyilmeli, pantolon paçaları çorap içine sokulmalı
- Açık renkli kıyafetler tercih edilmeli, çünkü kene daha kolay fark edilir
- Pantolon üzerine çizme ya da kapalı ayakkabı giyilmeli
- Kenelerin sık geldiği yerlere gidildiğinde vücut düzenli olarak kontrol edilmeli
- Ormanlık alandan dönüşte tüm vücut ayna karşısında dikkatlice incelenmeli
- Hayvanlara temas sonrası eller yıkanmalı, hayvanların üzeri de düzenli kontrol edilmeli
- Böcek kovucu spreyler özellikle ayak bileği, el, ense ve pantolon paçasına uygulanmalı
Keneyi Koparmak Ya Da Yakmak Doğru Mu?
En çok yapılan yanlışlardan biri de keneyi sigara basarak, kolonya dökerek ya da çakmakla yakarak çıkarmaya çalışmaktır. Bu yöntemler kenenin daha çok tükürük salgılamasına yol açar ve virüs bulaştırma ihtimali artar. Keneyi çıkarmanın en doğru yöntemi, steril bir pens yardımıyla baş kısmından tutup yavaşça, ezmeden ve sağa sola oynatmadan çekmektir. Kafa kısmı içeride kalırsa enfeksiyon riski artar. Bu nedenle, eğer kişi emin değilse kesinlikle bir sağlık kuruluşunda müdahale edilmelidir.
Kene Çıkarıldıktan Sonra Ne Yapılmalı?
Kene çıkarıldıktan sonra 10 gün boyunca ateş, halsizlik, baş ağrısı, mide bulantısı, kas ağrısı, vücutta morarma gibi belirtiler takip edilmelidir. Bu belirtiler görülürse hemen doktora gidilmeli ve kene ısırığı yaşandığı bilgisi net şekilde verilmelidir. Özellikle Kırım Kongo Kanamalı Ateşi taşıyan kenelerde erken müdahale hayat kurtarır.
Kene Hastalıkları Nelerdir?
Keneler birçok hastalık taşıyabilir ancak Türkiye’de en bilinen iki hastalık şunlardır:
1. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA):
Yüksek ateş, baş ağrısı, kas ağrısı, gözlerde kızarıklık, karaciğer büyümesi, kanama bozuklukları ve hatta iç kanama yapabilir. Ölüm oranı yüksektir.
2. Lyme hastalığı:
Keneler tarafından taşınan bakterilerin neden olduğu bu hastalık ciltte kızarıklıkla başlar. Tedavi edilmezse kalp, eklem ve sinir sistemini etkileyebilir. Antibiyotik tedavisiyle düzelebilir.
Keneden Tamamen Korunmak Mümkün Mü?
Doğru önlem alındığında ve farkındalık artırıldığında, kene kaynaklı hastalıkların çoğu önlenebilir. Kenelerle mücadelede bireysel tedbirler kadar toplumun bilgilendirilmesi ve hayvan barınaklarının, piknik alanlarının düzenli ilaçlanması da oldukça önemlidir. Ayrıca küçükbaş hayvanlar üzerindeki kene kontrolü de halk sağlığı açısından kritik rol oynar.
