İlk Türk Gazetesi Ne Zaman Çıktı? Osmanlı’da Basının Doğuşu Nasıl Başladı?

Bugün elimizin altında her an ulaşabildiğimiz gazeteler, internet haber siteleri ve sosyal medya platformlarının kökeni, Osmanlı İmparatorluğu'nda atılmış oldukça dikkat çekici adımlarla başladı. Peki, Türk tarihinde ilk gazete ne zaman, kim tarafından ve hangi amaçla çıkarıldı?

Takvim-i Vekayi: İlk Resmî Türk Gazetesi (1831)

Osmanlı Devleti’nde basın hayatının resmi olarak başlaması, 1 Kasım 1831 tarihinde çıkarılan Takvim-i Vekayi gazetesiyle oldu. II. Mahmud’un emriyle yayımlanan bu gazete, devletin resmî haberlerini, fermanları, atamaları ve yasaları halka duyurmak amacıyla çıkarılmıştı.

Takvim-i Vekayi, aynı zamanda Türkçe olarak yayımlanan ilk resmî gazetedir. Haftalık olarak yayımlanıyor ve dönemin aydın, bürokrat ve üst düzey memurları tarafından takip ediliyordu.

Ceride-i Havadis: İlk Yarı Özel Gazete (1840)

Takvim-i Vekayi’den yaklaşık 9 yıl sonra, 1840 yılında İngiliz asıllı William Churchill tarafından çıkarılan Ceride-i Havadis, Osmanlı basın tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu.
Bu gazete tamamen özel girişim olmasa da, devlet desteğiyle yayınlandığı için yarı-resmî sayıldı. Haberciliğin yanında dış basından çevrilmiş haberler, ilanlar ve edebi içerikler de içeriyordu.

BİM 12 Ağustos Salı Aktüel Kataloğunda Bu Hafta Hangi Ürünler Satışa Çıkacak? BİM'e Hangi İndirimli Ürünler Gelecek?

İçeriği Görüntüle

Tercüman-ı Ahval: Gerçek Anlamda İlk Özel Türk Gazetesi (1860)

Asıl kırılma noktası ise 1860 yılında, Şinasi ve Agah Efendi tarafından yayımlanan Tercüman-ı Ahval gazetesidir.
Bu gazete, Osmanlı’da gerçek anlamda halk için çıkarılan ilk özel Türk gazetesi oldu. İçeriğinde haberlerin yanı sıra şiir, makale ve fikir yazıları da yer aldı. Şinasi, bu gazeteyle Türk basınında fikir hürriyetinin ve gazeteciliğin temelini attı.

Basının İşlevi Neydi?

İlk Türk gazeteleri;

• Devlet kararlarını halka duyurmak,
• Halkı yönetime karşı bilinçlendirmek,
• Fikir ve edebiyat dünyasında yeni bir kamusal alan yaratmak,
  amacıyla çıkarıldı.

Özellikle Tanzimat Dönemi ile birlikte, gazeteler toplumda aydınlanma, modernleşme ve eleştirel düşüncenin gelişimi açısından çok önemli bir rol oynadı.

Özetle İlkler:

Bugün sosyal medya üzerinden dakikalar içinde paylaştığımız bir haberin arkasında, 1831’de atılmış bir ilk adım, 1840’ta denenen bir özel girişim, 1860’ta doğan fikir gazeteciliği yatıyor. Türk basın tarihini anlamak, sadece geçmişi değil, bugünkü medya alışkanlıklarımızı da sorgulamak açısından oldukça değerli.