Zekât ve fitre, İslam'ın önemli ibadetlerinden olup toplumdaki ihtiyaç sahiplerine yardım eli uzatmanın bir yoludur.
Peki, içki veya kumar gibi haram fiilleri işleyen birine zekât veya fitre vermek caiz midir? Bu soru, Müslümanlar arasında sıklıkla merak edilen ve tartışılan bir konudur.
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun görüşleri ve konuya ilişkin diğer önemli bilgileri derleyerek bu hassas meseleye açıklık getirelim.
Dinî hassasiyeti düşük kişilere zekât verilir mi?
Tevbe Sûresi 60. ayet zekâtın sınırlarını çiziyor
Zekât ibadeti, Kur’an-ı Kerîm’de açıkça belirtilen sekiz sınıfa verilebilir. Bu sınıfların başında fakirler ve yoksullar gelir.
Tevbe Sûresi 60. ayet, bu konuda Müslümanlara rehberlik ederken, uygulamada karşılaşılan bazı durumlar tartışmalara neden olabiliyor.
Kimlere Zekât ve Fitre Verilir?
Kuran-ı Kerim'de, Tevbe Suresi'nin 60. ayetinde zekâtın verileceği sekiz sınıf açıkça belirtilmiştir. Bunlar genellikle şu şekilde sıralanır:
-
Fakirler: Hiçbir malı veya geliri olmayanlar.
-
Miskinler: Zorunlu ihtiyaçlarını karşılayacak kadar geliri olmayanlar.
-
Zekât toplamakla görevli memurlar: Zekât işlerinde çalışanlar.
-
Müellefe-i kulûb: Kalpleri İslam'a ısındırılmak istenenler (bu sınıf günümüzde genellikle uygulanmaz).
-
Köleler: Özgürlükleri için bedel ödemek isteyenler (günümüzde kölelik kurumu bulunmadığından bu sınıf da uygulanmaz).
-
Borçlular: Borcunu ödeme imkânı olmayanlar.
-
Allah yolunda olanlar: Cihat edenler veya ilim talebeleri gibi Allah rızası için yolda olanlar.
-
Yolda kalmışlar (İbnü's-Sebîl): Memleketinde malı olsa bile, yolculuk esnasında parasız kalanlar.
Bu ayet, zekâtın genel çerçevesini çizer ve kimlere verilebileceğini netleştirir. Önemli olan, kişinin Müslüman olması kaydıyla ihtiyaç sahibi olmasıdır.
İçki ve kumar gibi haramları işleyenlere zekât verilebilir
Din İşleri Yüksek Kurulu, bu konuda net bir tavır ortaya koyuyor. Buna göre, haram işler işleyen bir kimse fakirse ve zekât alma ehliyetine sahipse, ona zekât vermek caizdir.
Ancak bu kişinin Müslüman olması şarttır. İbadetleri yerine getirip getirmemesi, zekât almasına engel teşkil etmez.
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun da belirttiği gibi, haram fiilleri işleyen bir kimse de eğer yukarıdaki sekiz sınıftan birine giriyorsa, yani fakir veya muhtaç durumdaysa kendisine zekât veya fitre verilebilir. Burada temel ölçüt, kişinin içinde bulunduğu ihtiyaç halidir.
Ancak bu konuda bazı önemli hassasiyetler bulunmaktadır:
-
Dini Hassasiyet: Zekât ve fitre görevini yerine getirirken, dinî hassasiyeti olan fakirlere öncelik verilmesi tavsiye edilir. Bu, yardımların daha verimli kullanılması ve kişilerin haramlardan uzaklaşmasına vesile olması açısından önemlidir.
-
Kötüye Kullanım Endişesi: Verilen zekât veya fitrenin, kişinin haram işlerde (içki, kumar vb.) kullanılacağı tahmin ediliyorsa, bu durumda zekâtı nakit olarak değil, gıda veya giyim eşyası gibi ayni yardım şeklinde vermek daha uygun olacaktır. Bu yöntem, kişinin temel ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar ve yardımın amacına uygun kullanılmasını destekler. Özellikle ailesi olan durumlarda, bu tür bir ayni yardım ailenin mağduriyetini önlemeye yardımcı olur.
Verilen zekâtın kötüye kullanılmaması için çözüm önerisi
Verilen zekâtın içki ya da kumar gibi haramlara harcanacağından şüphe duyuluyorsa, bu durumda zekâtın doğrudan nakit para yerine temel ihtiyaçlara yönelik harcamalarla yapılması tavsiye ediliyor.
Gıda, kıyafet ya da benzeri zarurî ihtiyaçları karşılamak bu noktada daha uygun bir yöntem olarak sunuluyor.
Fitre için de aynı hüküm geçerli
Fitre sadakası da tıpkı zekât gibi, fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine verilir.
Dolayısıyla fitrenin de yukarıdaki usûle uygun olarak haramlarla meşgul olan ancak Müslüman olan bir fakire verilmesi caizdir. Fitrede de nakit yerine ayni yardım tercih edilebilir.
Aile ihtiyaçları ön planda tutulmalı
Haramla meşgul olan bir kişinin ailesi bu davranışlardan etkileniyor olabilir. Bu nedenle, yardım yapılacaksa ailenin temel ihtiyaçları esas alınmalı, bu doğrultuda zekât veya fitre verilmelidir.
Modern fıkıh alimleri ve güncel araştırmalar da bu konuya benzer bir yaklaşımla yaklaşmaktadır. Genel eğilim, zekâtın amacının toplumsal dayanışmayı sağlamak ve ihtiyaç sahiplerini desteklemek olduğu yönündedir. Bir kişinin günah işlemesi, onun insani temel ihtiyaçlarından mahrum kalması gerektiği anlamına gelmez.
-
Rehabilitasyon Boyutu: Bazı alimler, haram işleyen birine yapılan yardımın, o kişiyi düştüğü durumdan kurtarmaya yönelik bir teşvik olabileceğini de belirtir. Özellikle bu tür ayni yardımlar, kişiye yeni bir başlangıç yapma fırsatı sunabilir ve doğru yola dönmesine vesile olabilir.
-
Ailenin Mağduriyeti: Haram işleyen kişinin, çoğu zaman bakmakla yükümlü olduğu bir ailesi de bulunur. Bu durumda, zekât veya fitrenin tamamen kesilmesi, masum aile fertlerinin de mağdur olmasına yol açabilir. Ayni yardımla ailenin gıda ve giyim gibi temel ihtiyaçları karşılanarak bu mağduriyetin önüne geçilebilir.
Özetle, içki veya kumar gibi haram fiilleri işleyen bir Müslümana, eğer ihtiyaç sahibi ise zekât veya fitre verilebilir. Ancak, verilen yardımın amacına uygun kullanılmasını sağlamak adına nakit yerine gıda, giyim gibi ayni yardımlar tercih edilmesi daha faziletli ve uygun olacaktır.
Bu yaklaşım, hem dini prensiplere uygunluk sağlar hem de yardımların gerçek ihtiyaçlara ulaşmasına katkıda bulunur. Unutmayalım ki zekât ve fitre, sadece maddi bir ibadet değil, aynı zamanda sosyal adaletin ve dayanışmanın da önemli bir aracıdır. ATB
İnanç haberleri için TIKLAYINIZ!
Astroloji ve Rüya haberleri için TIKLAYINIZ!
Kadın Aile haberleri için TIKLAYINIZ!
Kültür Sanat haberleri için TIKLAYINIZ!
